सेवा : सूचना-प्रविधि

काठमाडाैं । डिटिएच सेवा प्रदायक कम्पनी डिसहोमले राईम्स च्यानलको शुरुवात गरेको छ । बालबालिकाहरुलाई मध्येनजर गर्दै डिस हामले राईम्स च्यानलको प्रसारण शुरु गरेको हो । आफ्नो विभिन्न च्यानलहरुमार्फत दर्शकलाई सुूचना सन्देश तथा मनोरञ्जन प्रदान गर्दै आएको डिस होमले यस च्यानलबाट पनि बालबालिकाहरुले धेरै कुराहरु प्राप्त गर्न सक्ने विश्वास लिएको छ । कम्पनीले च्यानल ८०९ नम्बरमा हेर्न सकिने बताएको छ । बालबालिकाहरुक लागि घरमै बसेर सिक्न सक्ने एउटा उत्कृष्ट मञ्च प्रदान गर्ने उद्धेश्यका साथ यो च्यानल ल्याइएको कम्पनीले बताएको छ । आफ्ना दर्शकहरुद्वारा पहिले नै उत्कृष्ट प्रतिक्रिया प्राप्त गरिसकेको डिस होमले यो च्यानलबाट पनि आफ्नो उद्देश्य पुरा गर्दै उत्कृष्ट हुने विश्वास लिएकाे छ ।

काठमाडाैं । काठमाडौं । फिनल्याण्डका वैज्ञानिकले हावाबाट प्रोटिन बनाइरहेका छन् । उनीहरुले यो प्रोटिनले एक दशकमा यसको मुल्य सोयाबिनको मुल्यसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने बताएका छन् । प्रोटिनको उत्पादन माटोको ब्याक्टेरियाबाट हुने गर्छ जुन बिजुलीको मार्फत पानीबाट अलग भएको हाईड्रोजनबाट बन्दछ । घाम वा हावाबाट बिजुली उत्पादन भयो भने यस्ता खाना बनाउँदा निस्कने ग्रिन हाउस ग्यास शुन्यमा झर्ने अनुसन्धानकर्ताहरु बताउँछन् । उनीहरुले गरेको काम पुरा भए कृषिसँग सम्बन्धित धेरै समस्याहरु समाधान हुने बताइएको छ । गत वर्ष अनुसन्धानकर्ताहरुले यसको लागि सहयोग रकम पनि संकलन गरेका थिए ।  यसको लागि साँढे ५ मिलियन युरो लगानी ल्याउनको लागि उनीहरुले उपाय लगाईसकेको बताएका छन् । सन् २०२५ को अन्त्यसम्म बिजुली उतपादनमा लाग्ने खर्च सोयाबिन उत्पादन गर्नु बराबर हुने उनीहरुको अनुमान छ । यो महंगो प्रोटिनबाट बनेको सोलोन भन्ने पिठोको केही पनि स्वाद नहुने उनीहरुको भनाइ छ । आइसक्रिम, बिस्कुट पास्टा, नुडल्स, सस, बे्रड जस्ता खानेकुराहरुलाई केही थपेर पाम तेल जस्तो बनाउन सकिने उनीहरुको भनाइ छ । फर्मका सिईवो पासी भाईनिक्का बेलायतको क्रानफिल्ड विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरेका हुन् । उनले फिनल्याण्डको लप्पीरन्ता विश्वविद्यालयमासमेत पढाउँछन् ।  यो विचार सबैभन्दा पहिला स्पेस ईन्डस्ट्रीमा १९६० मा आएको उनले बताए । आफ्नो प्लान्टको काम अहिले केही ढिलो भईरहेको तर २०२२ सम्ममा यो तयार भईसक्ले उनले बताए । सम्पूर्ण लगानीको फैसला २०२३ सम्म आउने र सबै योजना अनुसार भए २०२५ सम्म यसको पहिलो फ्याक्ट्री बन्नेछ । हावा र सौर्य उर्जा जस्तो टेक्नोलोजीको सुधारमा पनि ध्यानमा राख्ने उनको भनाइ छ ।  २०२५ सम्म सोयाको उत्पादनलाई टक्कर दिने उनको योजना छ । सालेन बनाउनको लागि पानीमा ईलोक्ट्रोलाईसिसको माध्यमबाट हाईड्रोजनलाई छुट्टाइन्छ, हावाबाट लिईएको कार्बानमोनोअक्साईड र अन्य मिनिरल्सका तत्व ब्याक्टेरीयालाई खुवाइन्छ जसले प्रोटिन बनाउँदछ । यसको लागि उर्जा आवश्यक छ ।

काठमाडाैं । काठमाडौं उपत्यकाका विभिन्न ठाउँमा रहेका ट्राफिक लाइट बल्न थालेका छन् । विगत आठ वर्षदेखि बिग्रिएर थन्केका ट्राफिक लाइटहरु बल्न थालेका हुन् । सडक विभागले ट्राफिक लाइट मर्मतको काम शुरु गरेसँगै ११ ठाउँमा रहेका लाइटहरुले काम गर्न थालेका हुन् । २०५७ सालमा जापान सरकारले जडान गरिदिएको ट्राफिक लाइट बिग्रिएपछि काम गर्न छोडेको थियो । जापान सरकारले लाइट जडान गरेको १० वर्ष चलेपछि बन्द भएका थिए । २०६८ सालदेखि ट्राफिक लाइट बन्द थिए । बन्द भएका लाइट नेपाल सरकारले मर्मत गर्न उत्सुकता देखाएको थिएन । तर, हाल ती सबै ठाउँमा लाइटहरु मर्मत गर्ने काम थालिएको छ । उपत्यकामा हुने सवारी दुर्घटना ट्राफिक लाइट नहुनु पनि मूख्य कारण पाइएपछि धमाधम बनाइकाे हाे । सडक विभागका सुचना अधिकारी शिबहरी सापकोटाले विभागले धमाधम रुपमा लाइटको मर्मत कार्य गरिरहेकाे बताए । ‘गत वर्ष लाइट मर्मत गर्ने ठेक्का प्रक्रियाकाे कार्य सम्पन्न गरेर यो वर्षदेखि लाइट मर्मत गर्न शुरु गरिएको हो, त्यतिखेर डेढ करोड रुपैयाँको अनुमान आएपनि २७ प्रतिशत बिगोमा ठेक्का लगाएर काम शुरु गरिएको हो,’ उनले भने । १२ वटा ठाउँको ट्राफिक लाइट मर्मत गर्न ९७ लाख ५० हजार रुपैयाँको ठेक्का दिएको उनले बताए ।  लाइटको अवस्था हरेर त्यसको लागत लाग्ने उनकाे भनाइ छ । ११ ठाउँकाे बत्ती बलेपनि एक ठाउँमा अझै बलेकाे छैन । कुन कुन ठाउँमा बले ट्राफिक लाइट ? हाल काठमाडौं उपत्यकाको ११ ठाउँमा ट्राफिक लाइट बलेका छन् । उपत्यकाको पुतली सडक, पद्मोदयमोड, सिँहदरबार, गौशाला, पुरानो बानेश्वर, नयाँ बानेश्वर, तिनकुने (बानेश्वर तर्फ), तिनकुने (एयरपोर्ट तर्फ), मुनिभैरव, ठिमी चोक र महापाल चोकका ट्राफिक लाइटहरु काम गरिरहेका छन् । यी सबै लाइटको व्यवस्थापन ट्राफिक प्रहरी महाशाखाको कन्ट्रोल रूममा ‘कनेक्सन’ गरिएको छ । यस्तै, केशरमहल, संग्रहालय दक्षिण गेट, माईतीघर, थापाथली, कालिमाटी, कोटेश्वर, जडिबुटी, सूर्यविनायक, कौशलटार, सल्लाघारी र नारायण गोपाल चोकका लाइटहरुले काम गर्न सकेका छैनन् । उपत्यकामा दिनानुदिन सवारी साधनको चाप बढ्दो छ । यही बढ्दो चापलाई नियन्त्रण गर्न र उपत्यकाको ट्राफिक व्यवस्थालाई थप प्रभावकारी बनाउन विभागले लाइट मर्मतको काम थालेको हो । ट्राफिक लाइट मर्मतको ठेक्का यार्सा टेक्नोलोजीले पाएको छ । यस्तै, काठमाडौं महानगरपालिको लगानीमा महाराजगन्ज चोक र शिक्षण अस्पताल अगाडि जेब्राक्रसमा पैदल यात्रुका लागि लाइट व्यवस्थापन गरिएको छ । साताभित्र थापाथली, कालिमाटी र मित्रपार्कमा पनि लाइट बनाइसक्ने बताइएको छ । इन्टरनेटको माध्यमबाट कुन चोकमा कुन लाइट कति समय थपघट गर्ने भन्ने चलाउन सकिन्छ । ‘कति मिनेटपछि लाइट रिभर्स हुने अर्थात् काउन्टिङ डिस्प्ले बनाउने भन्ने अब ट्राफिक प्रहरी कक्षबाटै गर्न सकिने भएकाे छ,’ महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाका डिएसपी पदम बहादुर बिष्टले भने । उनले उपत्यकाका विभिन्न एक सय ३९ स्थानमा ट्राफिक लाइटको आवश्यकता रहेको बताए । यसले उपत्यकामा हुने दुर्घटना न्यूनीकरणमा सघाउ पुग्ने उनको भनाइ छ । उनका अनुसार, चोक चोकमा ट्राफिक लाइटको अभावमा प्रत्येक चोकमा चारदेखि छ जना ट्राफिक प्रहरी खटाउनु परेको छ । यी सबै स्थानमा ट्राफिक लाइट हुने हो भने जनशक्ति पनि कम लाग्छ र ट्राफिक व्यवस्थापन पनि प्रविधिमा आधारित भएर चल्ने उनकाे भनाइ छ । ‘ट्राफिक लाइट जडान भए पछि सम्पूर्ण ट्राफिक व्यवस्थापन सिस्टममा चल्छ, सडकमा सवारीको चाप र जामको समस्या आफैँ समाधान हुन्छ, ट्राफिक नै उभिएर ट्राफिक व्यवस्थापन गर्दा एकातिर पाँच मिनेट रोक्न सक्छ र अर्कोतिर  आठ मिनेट रोक्न सक्छ । यसले गर्दा पनि जाममा परेका सर्वसाधारण रुष्ट हुन सक्छन्,’ उनले भने । यो प्रविधि नेपाली इन्जिनियरहरुले नै विकास गरेका हुन् । बिग्रेको अवस्थामा उनीहरुले नै मर्मत गर्ने सहमति भएको छ ।