गरिबीरहित नेपाल निर्माणको मूल उद्देश्यका सञ्चालनमा आएको जीवन विकास लघुवित्त वित्तीय संस्थाले साधारण सेयर (आईपीओ) जारी गर्दै छ । सञ्चालनमा आएको ३ वर्षको दौरानमा नै संस्थाले सर्वसाधारणलाई भोलि अर्थात असार ११ गतेदेखि आईपीओ बिक्री गर्दैछ । यससँगै बजारमा लगानीकर्ताहरुसंस्थाको वित्तीय अवस्था र आगामी योजनाबारे जान्न उत्सुक रहेका छन् ।

हाल संस्थाको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) मा सञ्जयकुमार मण्डल छन् । जीवन विकास समाज (एनजीओ) मा कोषाध्यक्ष तथा निर्देशक समेत रहेका मण्डलले २०७६ साल असार १ गतेदेखि नै लघुवित्तिको कार्यकारी अधिृकतको कार्यभार सम्हाल्दै आएका छन् । लघुवित्तको हाल अवस्था कस्तो छ ? कस्तो योजना बनाईरहेको छ ? यी र यस्तै प्रश्नहरुलाई समेटेर उनै सीईओ मण्डलसँग गरिएको कुराकानी:

जीवन विकास लघुवित्तको वित्तीय अवस्था तथा कारोबार कस्तो छ ?

जीवन विकास लघुवित्त वित्तीय संस्था नेपाल राष्ट्र बैंकबाट वित्तीय कारोबार गर्न इजाजत प्राप्त ‘घ’ वर्गको राष्ट्रियस्तरको वित्तीय संस्था हो । शुरुमा जीवन विकास समाज नामक एनजीओ मार्फत नै लघुवित्त कारोबार शुरु गरेका थियौं । त्यसपछि २०६९ साउन २६ गते पब्लिक कम्पनीको रुपमा दर्ता भएको संस्थाले २०७५ फागुन ३ गते नेपाल राष्ट्र बैंकबाट इजाजत पाएको हो । त्यसलगत्तै संस्थाले २०७५ फागुन १६ गतेदेखि नै आफ्नो औपचारिक रुपले वित्तीय कारोबार शुरु गरेको हो ।

त्यसपछि सञ्चालनमा आएको डेढ वर्षमै घनकुटाको सल्भ लघुवित्त वित्तीय संस्था र राजविराजको गरिबी न्युनिकरण लघुवित्त वित्तीय संस्थासँग मर्ज गरेर हामी तीन संस्था एक आपसमा गाभियौं । र, जीवन विकास लघुवित्त वित्तीय संस्थाकै नाममा २०७७ भदौ २२ गतेदेखि एकीकृत कारोबार शुरु भएको हो ।

त्यस्तै, वित्तीय कारोबारको कुरा गर्नुपर्दा संस्थाको अधिकृत पूँजी एक अर्ब रुपैयाँ, जारी पूँजी ६० करोड ८४ लाख रुपैयाँ र चुक्ता पूँजी ४१ करोड ६ लाख रुपैयाँ रहेको छ । २० अर्ब बढीको लोन पोर्टफोलियो रहेको छ भने पौने ८ अर्ब रुपैयाँ बराबरको बचत रहेको छ ।

मोरङ्गमा केन्द्रीय कार्यालय रहेको यस संस्थाको १९ जिल्लामा हाल १३८ वटा शाखाहरु सञ्चालनमा रहेका छन् । करिब ३ लाख सदस्य र करिब २ लाख ग्राहकवर्गहरु यस संस्थामा आवद्ध रहेका छन् । त्यस्तै, ८२५ जना कर्मचारीहरु कार्यरत हुनुहुन्छ ।

कोराना भाईरसको महामारीले जीवन विकास लघुवित्तलाई पनि असर गर्यो होला । तसर्थ यो वर्ष जीवन विकास लघुवित्तको परफर्मेन्स कस्तो आंकलन गर्नुभएको छ ?

पक्कै पनि कोरोनाले अन्य क्षेत्रलाई जस्तै लघुवित्त क्षेत्रलाई पनि असर गरेको छ । कोरोनाको कारणले जारी गरिएको निषेधाज्ञामा पनि हाम्रो डिजिटलाइजेशन मार्फत कारोबार भइरहेको छ । फिल्ड तथा समुदायमा गएर काम गर्नको लागि भने असर गरेको नै छ ।

विगतमा हामीले प्रकाशित गरेको वित्तीय विवरण सबैले हेर्नु नै भयो होला । गत चैतसम्म त पहिलो चरणको कोरोना रिकभर भएर सबै पक्षमा राम्रै थियो । फेरि बैशाखदेखि दोश्रो चरणको कोरोना महामारीले गर्दा फिल्ड, केन्द्र लगायत समुदायमा गएर काम गर्नको लागि असर गरेको छ । तर पनि संस्थाको स्थिति राम्रो छ ।

डिजिटलाइजेशन मार्फत कारोबारलाई प्रमोट गरेकाले हामीले यो अवस्थामा धेरै कारोबारहरु डिजिटल्ली गरेका छौं । बैशाख र जेठ दुई महिना संस्थालाई असर गरेपनि यो महिनादेखि व्यवसाय पूर्णरुपमा सञ्चालन भएको छ । र, पनि यो अवस्थामा कर्जाको साँवा व्याज असुल गर्नको लागि केही असर त पर्छ नै । हेरौं, नेपाल राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति मार्फत के व्यवस्था गर्छ, लघुवित्त संघले आग्रह गरेको अनुसार उक्त व्याज भुक्तानी असुल गर्ने समय थप गर्यो भने पोहोरको सालजस्तै राम्रै हुन्छ ।

यो अवस्था नै रह्यो भने असारमा प्रोभिजन अलि बढी गर्नुपर्ने हुनाले केही असर पर्ला तर खासै ठूलो असर गर्दैन ।

संस्थाले सेवा प्रदान गर्ने कार्य क्षेत्र कहाँ कहाँ हुन् ? अहिले कति स्थानबाट सेवा दिँदै आएको छ ?

हाम्रो केन्द्रीय कार्यालय प्रदेश १ को मोरङ्ग जिल्लास्थित कटहरी गाउँपालिका वडा नं. २ मा रहेको छ । हाल हामीले तीन प्रदेशमा १३८ वटा शाखामार्फत सेवा दिईरहेका छौं । जीवन विकास राष्ट्रिय स्तरको संस्था हो, विस्तारै विस्तारै अन्य प्रदेशमा पनि कार्यक्षेत्र बढाएर सेवा दिने छौं । पूर्वतिरबाटै शुरु भएको यस संस्थाको सेवा सिन्धुली काभ्रेसम्म र यता बारा पर्सासम्म छ । संस्थाले नेपाल अधिराज्यभर कारोबार गर्न पाउँछ, त्यसैले राष्ट्र बैंकको स्वीकृति लिई देशका विभिन्न स्थानमा आवश्यकता अनुसार सेवा विस्तार गर्ने नै छौं ।

अहिले संस्थाको प्रमोटरमा को को हुनुहुन्छ ?

पहिले एउटा संस्था मात्रै हुँदा थोरै संख्यामा थियौं । अहिले तीन वटा संस्था गाभिएपछि सबै मिलाएर करिब ७५÷७६ छौं । त्यसमध्ये प्रमुख भनेको लघुवित्त प्रमोट गर्ने विभिन्न एनजीओहरुको सेयर रहेको छ । यससँगै विभिन्न ३ वटा वित्तीय संस्थाहरु एनआईसी एशिया बैंक, प्रभु क्यापिटल र एसआर हाईड्रो रहेका छन् । जसमध्ये एनआईसी एशिया बैंकको सेयर सल्भ नेपालमा थियो, जुन मर्ज भएपछि आएको हो । संस्थामा व्यक्तिगत र संस्थागत लगानी दुबै रहेको छ ।

असार ११ गतेदेखि सर्वसाधारणलाई आईपीओ जारी गर्दै हुनुहुन्छ । यसमा लगानी गर्दा लगानीकर्ता कत्तिको सन्तुष्ट हुनेछन् ?

हामीले आगामी असार ११ गतेदेखि सर्वसाधारणमा सेयर जारी गर्दैछौं । जसमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताहरु शतप्रतिशत नै सन्तुष्ट हुनुहुन्छ भन्ने मेरो विश्वास छ । सञ्चालनमा आएको २ वर्षको अवधि भएपनि विगतमा एनजीओको रुपमा धेरै वर्ष काम गरेको अनुभव रहेको थियो । त्यसैले पनि ग्राहकको बेस पनि राम्रो छ र सँगै संस्थाको हरेक पक्षहरु राम्रो छ । जसमा हामीले प्रकाशित गरेको वित्तीय विवरणबाटै लगानीकर्ताहरु जानकार हुनुहुन्छ ।

त्यसैले म लगानीकर्तालाई के भन्न चाहान्छु भने यसमा ढुक्क भएर लगानी गर्दा हुन्छ, किनभने यसमा जोखिम त्यति छैन । जुन, इक्रा नेपाले प्रमाणित गरिदिएको छ । उक्त रेटिङ्ग गर्दा त्रिपल बी माइनस छ । त्यसैले पनि लगानीकर्तालाई लगानी गर्न कुनै दुविधा नै छैन ।

यो आईपीओमा लगानी गर्दा कसरी फाइदा लिने ?

लगानीकर्ताले दुईतर्फबाट फाइदा लिन सक्नेछन् । एउटा, संस्थामै लगानी गर्ने र त्यसको उचित रिटर्न पाउने हो ।

यो सँगसँगै एउटा यस्तो संस्थामा लगानी गरेका छौं, जुन संस्थाले विपन्न गरिबको लागि काम गरिरहेको छ । जसले समाजको विकास तथा रुपान्तरणको लागि उदाहरणीय कार्य गर्दै आइरहेको छ । त्यसले पनि सोसियल स्याटिस्फ्याक्सन आउँछ र सबैलाई इन्स्पायर पनि गर्छ । किनभने संस्थाको प्रतिष्ठा, संस्थाले गर्ने कामले पनि त्यसको मालिक हुँदा गर्व गर्ने ठाउँ पक्कै हुन्छ । अरु संस्थाभन्दा जीवन विकासको सोसियल क्रियाकलापमा हामी बढी लागेको छौं । हामीले स्वास्थ्य शिक्षा लगायत विभिन्न जनचेतना मूलक विभिन्न अभियानहरु गरिरहेका छौं र गरिरहने छौं ।

हाम्रो गुडविल, ब्राण्ड राम्रो छ । त्यसैले वित्तीय अवस्थामा त कुनै समस्या नै भएन । जसले गर्दा यसमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताले हामीले दिने रिटर्न मार्फत राम्रै फाइदा लिन सक्नुहुन्छ भन्ने मेरो विश्वास छ ।

यहाँले रिटर्नको कुरा उठाईहाल्नु भयो । अहिले आईपीओ भर्नेले जीवन विकासबाट कहिलेदेखि प्रतिफल पाउँछन् ? र, यति दिन्छौं भन्ने कुनै प्रक्षेपण छ ?

जीवन विकासमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताले लगानी गरेको पहिलो वर्षदेखि नै प्रतिफल पाउने सूनिश्चिता छ । विगतदेखि नाफामा गइरहेको संस्था भएकाले पनि त्यसमा कुनै समस्या छैन ।

अर्को, रिटर्न कति दिनुहुन्छ भन्ने प्रश्नमा अहिले यति नै दिन्छौं भनेर म भन्न सक्दिन । किनभने प्रतिफलको विषयमा निर्णय गर्ने सञ्चालक समितिले हो । साथै, सेयर बजारमा प्रभाव पार्ने विषयमा नबोल्दा नै उचित होला । पहिले एनजीओ भएर काम गरेको संस्था भएको हुनाले पनि यो विषयमा हामी सर्तक नै छौं ।

साथै, हाम्रो वित्तीय विवरण हेर्दा सबैले थाहा पाइसक्नु भयो होला । हामी रिटर्न दिन सक्ने क्षमतामा नै छौं । विगतका वर्षमा निरन्तर नाफा कमाएको संस्थाले पछिल्लो त्रैमासमा ५६ करोड रुपैयाँ खुद नाफा कमाउन सफल भएका छौं । म यत्ति भन्न चाहान्छु, रिटर्नमा अन्य लघुवित्त सरह नै जानेछौं, तर यति उति दिन्छौं भनेर अहिलै भन्न मिल्दैन ।

आईपीओ पश्चात् योजना के छ ?

आईपीओ बिक्री गरिसकेपछि हामीलाई पूँजी प्रयाप्तता (क्यापिटल एडिक्वेसी) मा सहयोग पुग्छ । उक्त सेयर बिक्री पश्चात कूल १९ करोड ७७ लाख ३० हजार रुपैयाँ बराबरको रकम संकलन हुन्छ । जुन रकम विभिन्न क्षेत्रमा लगानी गर्ने छौं । जसमध्ये सबैभन्दा बढी कृषि, पशुपालन, खुद्रा व्यापार तथा सेवा व्यवसाय कर्जामा १९ करोड ४० लाख ३० हजार रुपैयाँ लगानी गर्ने छौं । त्यससँगै, भौतिक पूर्वाधार तथा शाखा विस्तारमा ११ लाख र वाणिज्य बैंक लगायत अन्य वित्तीय संस्थामा २६ लाख रुपैयाँ लगानी गर्ने छौं ।

पछिल्लो समयमा लघुवित्त संस्थाहरु धमाधम मर्जरमा जान थालेका छन् । हुन त जीवन विकासले हालै दुई संस्था गाभेर कारोबार शुरु गरिसकेको छ । र, पनि यस विषयमा यहाँको कस्तो छ धारणा ?

जीवन विकासले हालै एउटा मात्रै तीन संस्था एक आपसमा गाभिएर संयुक्त रुपमा कारोबार सञ्चालन गरिरहेको छ । मर्ज भई एकीकृत कारोबार शुरु गरेको एक वर्ष पनि बितेको छैन । त्यसैले पनि हामी तत्काल मर्जमा गईहाल्दैनौं ।

कुनै संस्था इच्छुक भए, मिले भने मर्जमा नजाने पनि होइन । हुन त यो विषयमा केही संस्थाहरु ओपन नै छन् । प्रस्ताव नआएका होइनन्, आईरहेका नै छन् । हेरौं, अबको स्थिति के हुन्छ । मार्केट कता जान्छ । मर्जरमा गईहाले पनि तत्काल होइन, अब अर्को वर्षदेखि मात्रै जान्छौं होला ।

अन्त्यमा, लगानीकर्तालाई के भन्न चाहानुहुन्छ ?

लगानीकर्तामा के आग्रह गर्न चाहान्छु भने, संस्थाको रियल फिगर बुझ्नुहोस्, त्यसपछि मात्रै संस्थाको सेयरमा आकर्षित हुनुहोस् । कुनै पनि क्षेत्रमा लगानी गर्दा बुझेर लगानी गर्नु । संस्थाको वित्तीय अवस्थासँगै अन्य विवरणहरु, फिल्डमा भएका कार्यक्रम, सेवाको गुणस्तर लगायतका विभिन्न विषय बुझ्न जरुरी हुन्छ । लघुवित्तले लगानी गरेको पोर्टफोलियो करिब ९० प्रतिशत त फिल्डमा हुन्छ । त्यसैले, त्यसको क्वालिटी के कस्तो छ ? सबै बुझ्न आवश्यक छ ।

जीवन विकास लघुवित्तको हकमा यी सबै क्षेत्रमा राम्रै छ । जुन अहिलेका लगानीकर्ता बुझ्नु भएकै छ र लगानी गर्न उत्साहित नै हुनुहुन्छ । मलाई लाग्छ यो आईपीओमा राम्रै आवेदन पर्छ । सबैलाई संस्थाको अवस्था बुझेर ढुक्क भएर लगानी गर्न आग्रह गर्छु । अब पर्ने नपर्ने सिष्टमको कुरा हो ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

एनआईसी एशिया बैंकको सहायक प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा अर्जुन खानिया

भारतको केन्द्रीय बैंकले निजी बैंकमाथि सुपरभाइजरी कारबाही गर्ने

नबिल बैंकले टाटा टियागो इभी खरिद गर्न ८० प्रतिशतसम्म कर्जा दिने

अब बैंकको कर्जा असुली सहज हुन्छ : गभर्नर अधिकारी

कामना सेवा विकास बैंकका ग्राहकलाई आईएनजीए सपिङ कम्प्लेक्समा छुट हुने

बढी रेमिट्यान्स भित्र्याउने तीन वाणिज्य बैंक सम्मानित, यी हुन् अन्य कम्पनी