काठमाडौं । शुक्रबार दिउँसोसम्म सार्वजनिक हुने भनिएको मौद्रिक नीति एकाएक स्थगित भयो । मौद्रिक नीति पारित गर्ने भनेर शुक्रबार बिहान बोलाइएको राष्ट्र बैंक सञ्चालक समितिको बैठक बिना एजेण्डा केही समय छलफल गरेर सञ्चालकहरु राष्ट्र बैंकबाट बाहिरिए ।
मौद्रिक नीतिको विषयमा छलफल गर्ने विषय बैठकको एजेण्डामा समावेश भएपनि शुक्रबार बिहान बैठकको एजेण्डाबाट सो प्रस्ताव हट्यो । राष्ट्र बैंकका केही सञ्चालकले बैठकमा पुगेपछि मात्रै मौद्रिक नीतिको एजेण्डा हटेको जानकारी पाएको विषय विकासन्युजसँग सुनाए ।
गभर्नर अधिकारीले सञ्चालकहरुलाई वाट्सपमार्फत् एजेण्डा हटेको जानकारी पनि गराएको बुझिएको छ । सञ्चालक समितिको बैठकमा मौद्रिक नीतिको एजेण्डा हट्नुको मुख्य कारण प्रधानमन्त्री कार्यालयको हस्तक्षेप रहेको बुझिएको छ भने अन्य कारणहरू पनि राष्ट्र बैंकभित्र चर्चा हुन थालेका छन् ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका नवनियुक्त आर्थिक सल्लाहकार डा. युवराज खतिवडाले आफूसँग छलफल गरिसकेपछि मात्रै मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुनु पर्ने अडान राखेपछि सञ्चालक समितिको बैठकबाट सो एजेण्डा हटेको राष्ट्र बैंक स्रोतको दाबी छ ।
अहिले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल टिम निर्माणमा जुटेका छन् । आफू निकट कर्मचारीलाई साथमा लिएर काम गर्ने तयारीमा प्रधानमन्त्री र अर्थमन्त्री छन् । अर्थसचिव मधुकुमार मरासिनि राष्ट्र बैंक सञ्चालक समितिमा छन् । अर्थमन्त्री पौडेलले उनलाई हटाउन सक्ने अड्कलवाजी पनि अर्थमन्त्रालयभित्र चलिरहेको छ ।
अर्थमन्त्री पौडेल र गभर्नर अधिकारीबीच शुक्रबार मौद्रिक नीति ल्याउने सहमति भइसकेको थियो । डा. खतिवडाको इन्ट्री प्रधानमन्त्री कार्यालयमा भएपछि मौद्रिक नीति रोकिएको चर्चा राष्ट्र बैंकभित्र चलेको हो ।
धेरैले गभर्नर अधिकारीले केही कसिलो मौद्रिक नीति ल्याउन सक्ने संकेतले पनि मौद्रिक नीति रोकिएको हुन सक्ने अनुमान अहिले वित्तीय बजारमा पनि चल्न थालेको छ । विगतका केही कडाइलाई हटाएर नयाँ दीर्घकालीन प्रभाव पार्न सक्ने नीति मौद्रिक नीतिमा राख्ने योजना गभर्नरको छ । उनले विभिन्न सार्वजनिक कार्यक्रममा पनि समय र परिस्थिति अनुसारको मौद्रिक नीति आउने बताउँदै आएका छन् । तर, गभर्नर अधिकारीको कार्यकालको अन्तिम मौद्रिक नीति भएकोले त्यसलाई ‘चेक एण्ड ब्यालेन्स’ गर्न डा. खतिवडाले छलफलपछि मात्रै मौद्रिक नीति सार्वजनिक हुनु पर्ने अडान राखेको स्रोतको भनाइ छ ।
राष्ट्र बैंक उच्च स्रोतका अनुसार गभर्नर अधिकारी बिहीबार साँझ खतिवडाको निवासमा पुगेका थिए । अधिकारीले खतिवडालाई बधाइ दिनुका साथै मौद्रिक नीतिको विषयमा केही छोटो कुराकानी गरेको बुझिएको छ । सुरुमा फोनमा संवाद गरेका गभर्नर अधिकारी पछि उनकै घर पुगेको बुझिएको हो ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शुक्रबार नेपाल उद्योग परिसंघका पदाधिकारीसँग छलफल गर्दै राष्ट्र बैंकले कठोर मौद्रिक नीति ल्याउन नहुने बताएका छन् । यसले पनि एउटा विषयको संकेत गरेको छ । आफू निकट अर्थमन्त्री हुँदा पनि राष्ट्र बैंक नेतृत्वले कठोर मौद्रिक नीति ल्याउन नहुने भन्ने ओलीको अभिव्यक्तिका पृथक रहस्य लुकेको बुझ्न सकिन्छ ।
‘करका दर अनुहार हेरेर परिवर्तन गर्नु हुँदैन, गलत नीति लिएका बेला निजी क्षेत्रले विरोध गर्न सक्नुपर्छ, अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन मौद्रिक नीति कठोर आउनु हुँदैन,’ प्रधानमन्त्री ओलीले उद्योगीहरुसँग भने ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले केही कसिलो मौद्रिक नीति ल्याउन सक्ने संकेत देखेपछि ओलीले सो विषय उद्योगीहरुसँग बोलेको हुन सक्ने अनुमान धेरैको छ ।
शुक्रबार सार्वजनिक हुने भनेर समय समेत तय भइसकेको मौद्रिक नीति अन्तिम आवरमा आएर रोकिएपछि धेरैले प्रधानमन्त्री कार्यालयको ठाडो हस्तक्षेप भएको बुझेका छन् । स्वायक्तताको अधिकार पाएको नेपाल राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति ल्याउने समय समेत तय गर्दा अन्तिम समयमा आएर प्रधानमन्त्रीको आर्थिक सल्लाहकारले आज मौद्रिक नीति नल्याउ भन्नु राष्ट्र बैंकमाथिको हस्तक्षेप भएको राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर दीपेन्द्र बहादुर क्षेत्री बताउँछन् ।
‘राष्ट्र बैंकले आफूले चाहेको बेला मौद्रिक नीति ल्याउन सक्छ, विभिन्न निकायसँग सहकार्य गर्नु, समन्वय गर्नु सामान्य हो । तर, मौद्रिक नीतिका लागि मिति समेत तय भएर सञ्चालक समितिको बैठक समेत डाकिसकेको अवस्थामा प्रधानमन्त्रीको सल्लाहकारले रोक्नु राष्ट्र बैंकको स्वायत्ततामाथिको हस्तक्षेप हो,’ पूर्वगभर्नर क्षेत्रीले भने ।
राष्ट्र बैंकले हरेक वर्षको साउन पहिलो साता मौद्रिक नीति सार्वजनिक गर्ने क्यालेण्डर नै बनाइसकेको छ । तर, क्यालेण्डर बनाएको पहिलो वर्षमै मौद्रिक नीति दोस्रो सातासम्मका लागि धकेलिएको हो । मौद्रिक नीति सार्वजनिक गर्ने विषयमा अर्थमन्त्री पौडेलभन्दा खतिवडा ‘सुपर अर्थमन्त्री’का रुपमा देखिएका छन् ।
डा. खतिवडा अर्थमन्त्री हुँदा गभर्नर अधिकारी राष्ट्र बैंकको गभर्नर बनेका थिए । खतिवडा राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर समेत हुन् । धेरैमा खतिवडा र गभर्नर अधिकारीबीच गुरु-शिष्यको सम्बन्ध रहेको बुझाइ छ ।
गभर्नर अधिकारीले शुक्रबार राखेकाे बैठकमा मौद्रिक नीति सार्वजनिक गर्ने विषय आफू पूर्ण रुपमा तयार नभएकोले एजेण्डामा नराखेको ब्रिफिङ सञ्चालक समिति बैठक समक्ष राखेका छन् । एक सञ्चालकका अनुसार गभर्नर अधिकारीले मौद्रिक नीतिको लागि सञ्चालहरुबाट अन्तिम राय लिनका लागि पनि यो बैठक डाकिएको हो भन्ने धारणा राखेका थिए ।
