काठमाडौं । टेस्लाको बोर्ड अफ डाइरेक्टर्सले गत सेप्टेम्बरमा एलन मस्कलाई कर्पोरेट इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो कार्यकारी तलब प्याकेज प्रस्ताव गर्दा लगानीकर्ताहरूलाई आश्वस्त गर्यो कि उनले १० वर्षभित्र टेस्लाको सेयर मूल्यबाट ८७८ अर्ब डलर कमाउन मार्स–सट माइलस्टोन (अत्यन्त कठिन, महत्त्वाकांक्षी र असम्भवजस्तै देखिने लक्ष्यहरू) बराबरका उपलब्धिहरू हासिल गर्नुपर्नेछ ।
बोर्डको प्रस्तावमा भनिएको थियो — मस्कले टेस्ला र समाजलाई हामीले चिनेको भन्दा ‘पूर्ण रूपमा रूपान्तरण’ गर्नुपर्नेछ — रोबोटिक्स, स्वचालित सवारी, सेयर मूल्य र मुनाफामा । नत्र उनले ‘शून्य’ पाउनेछन्, जबसम्म ती ‘अविश्वसनीय महत्त्वाकांक्षी’ लक्ष्यहरू पूरा हुँदैनन् ।
तर रोयटर्सको विश्लेषणअनुसार मस्कले तीमध्ये धेरै लक्ष्य नपुग्दा पनि दशौं अर्ब डलर कमाउन सक्नेछन् । बोर्डका सजिला लक्ष्यहरू पूरा गरेर मात्रै उनले ५० अर्ब डलरभन्दा बढी पाउन सक्ने सम्भावना छ, जसले टेस्लाको उत्पादन वा व्यवसायमा ठूला क्रान्ति ल्याउन आवश्यक नपर्न सक्छ ।
केवल दुई सजिला लक्ष्य पूरा गर्दै थोरै मात्र सेयर मूल्य वृद्धि भए पनि मस्कले २६ अर्ब डलर कमाउन सक्छन् — जुन अन्य शीर्ष आठ सीईओहरूको जीवनभरको तलबको भन्दा बढी हो । तीमध्ये मेटा प्लेटफर्मका मार्क जुकरबर्ग, ओरेकलका सहसंस्थापक लेरी एलिसन, एप्पलका टिम कुक र एनभीडीयाका जेन्सेन हुआङ छन्
सवारी विशेषज्ञका अनुसार मस्कका सवारी बिक्रीका लक्ष्यहरू अत्यन्तै सजिला छन् । यदि उनले अर्को दशकसम्म हरेक वर्ष औसतमा १२ लाख कार बेच्न सके भने — जुन २०२४ को तुलनामा पाँच लाख कम हो — र टेस्लाको बजार मूल्य आजको १.४ ट्रिलियनबाट २०३५ सम्ममा २ ट्रिलियन पुगेमा उनले ८.२ अर्ब डलरको सेयर पाउँछन् ।
गत मंगलबार टेस्लाले घट्दो बिक्री उल्ट्याउन सस्तो मोडेल ‘वाई एसयूभी’ र ‘मोडेल ३’ का नयाँ भर्सन सार्वजनिक गर्यो । तर मस्कका तीन अन्य उत्पादन विकास लक्ष्यहरू अस्पष्ट भाषामा लेखिएका छन्, जसले नाफा धेरै नबढाई पनि ठूलो बोनस दिलाउन सक्ने विशेषज्ञहरू बताउँछन् ।
टेस्ला र मस्कले यसबारे टिप्पणी गर्न अस्वीकार गरे ।
बोर्डका प्रवक्ताले भने, ‘यो प्रस्तावित तलब प्याकेज हाम्रो सीईओका लागि तबसम्म शून्य मूल्यको हुनेछ जबसम्म सेयरधारकहरूले कम्पनीको मूल्य लगभग दोब्बर भएको र सञ्चालन उपलब्धि हासिल भएको देख्दैनन् ।’
बोर्डको प्रस्तावअनुसार मस्कले कम्तीमा सात वर्ष र छ महिनासम्म टेस्लाको कार्यकारी रहनु पर्नेछ । तर उनले एकपटक सेयर पुरस्कार पाउने बित्तिकै त्यससँग सम्बन्धित भोटिङ अधिकार प्राप्त गर्नेछन् ।
मस्कले गत महिनामा आफ्नो ‘एक्स’ प्लेटफर्ममा लेखेका थिए — ‘यो प्याकेज तलबको विषय होइन, बरु हामीले लाखौं रोबोट बनायौं भने टेस्लाको सुरक्षामा मेरो पर्याप्त प्रभाव रहोस् भन्ने सुनिश्चितता हो ।’
बोर्डले भन्यो, ‘मस्क परम्परागत तलब प्रणालीभन्दा बाहिरका प्रेरणाबाट’ सञ्चालित छन् ।
स्व–सञ्चालित कार, रोबोट्याक्सी र रोबोटिक्स
प्रत्येक लक्ष्य पूरा गर्दा टेस्लाको मूल्यांकन २ ट्रिलियनदेखि ८.५ ट्रिलियनबीच पुगेमा मस्कलाई १ प्रतिशत सेयर प्राप्त हुन्छ ।
एक लक्ष्यअनुसार टेस्लाको ‘फुल सेल्फ ड्राइभिङ (एफएसडी) सफ्टवेयरका १ करोड सब्स्क्रिप्सन हुनुपर्नेछ — यद्यपि अहिले यो सफ्टवेयर मानव हस्तक्षेपबिना चल्न सक्दैन ।
अमेरिकी ट्राफिक सुरक्षा निकाय (एनएचटीएसए) ले बिहीबार २.८८ मिलियन एफएसडीयुक्त टेस्ला गाडीमा ५० भन्दा बढी ट्राफिक दुर्घटनाका रिपोर्टपछि अनुसन्धान सुरु गरेको छ ।
मस्कको लक्ष्यमा टेस्लाले पूर्ण स्वचालित एफएसडी बनाउनैपर्ने भनिएको छैन — केवल ‘उन्नत ड्राइभिङ प्रणाली’ आवश्यक छ भनिएको छ ।
‘यो त कल्पित शब्द हो, जसको कुनै उद्योगस्तरीय परिभाषा छैन,’ मियामी विश्वविद्यालयका प्राध्यापक विलियम वाइडेनले भने ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार टेस्लाले सब्स्क्रिप्सन शुल्क (हाल ८ हजार डलर अग्रिम वा ९९ डलर मासिक) घटाएर यो लक्ष्य सजिलै पूरा गर्न सक्छ । चीनको बीवाईडीले त यस्तै प्रणाली निःशुल्क नै प्रदान गर्छ ।
‘यदि म मस्कको वकिल हुन्थेँ भने यी परिभाषा मलाई मन पर्थे,’ न्यूयोर्कका कार्डोजो स्कुल अफ लका प्राध्यापक म्याथ्यु वान्सलीले भने ।
अर्को लक्ष्यअनुसार एक मिलियन रोबोट्याक्सी सञ्चालनमा हुनुपर्नेछ — जसमा ‘मानव चालक बिना’ कार सञ्चालन हुने भनिएको छ । तर चार सवारी विशेषज्ञका अनुसार यो व्याख्या ‘दूरवर्ती’ चालक वा यात्रु सिटबाट नियन्त्रण गर्ने अवस्थामा पनि लागू हुन सक्छ — जुन टेस्लाले अहिले टेक्सासको अस्टिनमा सानो स्तरमा परीक्षण गरिरहेको छ।
मस्कको सम्झौताले १० लाख रोबोट उत्पादन गर्ने लक्ष्य पनि राखेको छ, जुन उनले प्रतिज्ञा गरेको ‘ह्युमनाइड रोबोट’ सँग सम्बन्धित मानिन्छ । तर लक्ष्यमा ‘ह्युमनाइड’ भन्ने शब्द नै छैन — जसले यसको व्याख्या धेरै फराकिलो बनाउँछ ।
‘यो एकदमै अस्पष्ट व्याख्या हो,’ रोबोटिक्स विश्लेषक क्रिश्चियन रोकसेथले भने, ‘तर लगानीकर्ताहरू त मानव–आकारका रोबोटकै आशा गरिरहेका छन् ।’
साना लक्ष्य, अर्बौं इनाम
यदि मस्कले कुनै दुई उत्पादन लक्ष्य १० वर्षमा पूरा गरे र कम्पनीको मूल्य २.५ ट्रिलियनमा पुगे उनले २६.४ अर्ब डलर पाउनेछन् । तीन लक्ष्य र ३ ट्रिलियन मूल्य पुग्दा यो रकम ५४.६ अर्ब हुनेछ ।
यसरी उनले ड्राइभरबिहीन टेस्ला उत्पादन नगरी पनि अर्बौं पाउन सक्छन् — जुन उत्पादनको उनले दशकदेखि वाचा गर्दै आएका छन् ।
टेस्लाका लगानीकर्ता जीन मुनस्टरका अनुसार, ‘शब्दहरू ढिला देखिए पनि अन्ततः लगानीकर्ताले परिणाम माग्छन् । यदि जनताले शंका गर्न थाले भने मस्क समस्यामा पर्छन् ।’
बोर्डले मस्कलाई टेस्लालाई एआई–शक्ति सम्पन्न कम्पनीमा रूपान्तरण गर्न सक्षम एक मात्र व्यक्ति घोषित गरेको छ । तर विशेषज्ञहरू भन्छन्, ‘बोर्डले आफ्नो भविष्य एक व्यक्तिमाथि अत्यधिक निर्भर गराउनु ठूलो जोखिम हो ।’
कठिन भाग : मुनाफा
मस्कका सबैभन्दा कठिन लक्ष्य भने नाफासँग सम्बन्धित छन् जसमा व्याख्याको ठाउँ छैन । बोर्डले ५० अर्बदेखि ४०० अर्ब डलरसम्मको नाफा लक्ष्य राखेको छ जबकि २०२४ मा टेस्लाको नाफा १६.६ अर्ब मात्र थियो ।
टेस्लाको विद्युतीय सवारी व्यवसाय अहिले पुराना मोडेल र बढ्दो प्रतिस्पर्धाका कारण कमजोर बन्दैछ । नयाँ मोडेल ‘साइबरट्रक’ असफल भएको छ ।
तर मस्कको तलब संरचनाले नाफा नबढ्दा पनि ठूलो बोनस दिलाउन सक्छ किनभने बजार मूल्य वृद्धि सँगै प्रत्येक लक्ष्यमा समान १ प्रतिशत सेयर पाउने व्यवस्था छ ।
यदि टेस्लाको मूल्य दशकभरमा ६.४ प्रतिशत वार्षिक दरले मात्र बढ्यो भने पनि यो २ ट्रिलियन पुग्न सक्छ — जुन विगत ३० वर्षको एसएन्डपी ५०० को औसत ८.५ प्रतिशतभन्दा कम हो ।
मर्निङस्टारका विश्लेषक सेथ गोल्डस्टिनका अनुसार टेस्लाको मूल्य दशकभरमा ३ ट्रिलियन पार गर्न सक्छ, यद्यपि यो मूल्यांकन अहिले नै ‘अवस्थित नभएका भविष्यका उत्पादन’ मा आधारित छ ।
उनका शब्दमा ‘मस्कले बोर्डले दिएको सबैभन्दा ठूलो इनाम पाउन अब वास्तविक उत्पादनहरू देखाउनुपर्नेछ ।’
दक्षिण क्यालिफोर्नियाका प्राध्यापक केभिन मर्फीले भने, ‘सजिला लक्ष्य पूरा गर्दा शेयरधारकहरू सन्तुष्ट हुँदैनन्, तर उनी मस्कमा विश्वास गर्छन् — र उनीहरूका लागि त्यो नै महत्त्वपूर्ण छ ।’
‘के यो मूल्यवान छ ?,’ मर्फी भन्छन्, ‘सेयरधारकहरूलाई त त्यस्तै लाग्छ ।’
टाटा ट्रस्ट्समा आन्तरिक युद्ध : विजय सिंहको राजीनामासँगै मिस्त्री विवाद सतहमा
संकटमा अमेरिकी अर्थतन्त्र : चीनको कदमले बढायो विश्व अर्थतन्त्रमा त्रास
टिकटकदेखि दुर्लभ खनिजसम्म : ट्रम्प–सी बीचको ‘ट्रेड वार’ झन् गहिरिँदै
मन्सा मुसा : विश्व इतिहासका सबैभन्दा धनी राजा जसको सम्पत्ति आज पनि एलन मस्कभन्दा धेरै
