काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दर्जनौं देशहरूमाथि लगाएका भारी शुल्कहरूलाई रोक्ने घोषणा गरे । जसले बिहीबार संसारभरका क्षतिग्रस्त सेयर बजारहरूलाई उकालो लाग्न बाध्य पार्यो, यद्यपि उनले चीनसँगको व्यापार युद्धलाई भने अझ चर्काए ।
ट्रम्पले नयाँ ट्यारिफहरू ९० दिनका लागि स्थगित गरेका हुन् ।
बुधबार ट्रम्पले लिएका यो यु-टर्न जुन नयाँ उच्च ट्यारिफहरू अधिकांश व्यापार साझेदारहरूमा लागू भएको २४ घण्टा नपुग्दै आएको थियो ।
ट्रम्पको ट्यारिफले संसारभरको सेयर बजारमा प्रतिकूल असर गरेको थियो, जसले ट्रम्पको ध्यान तानेको देखियो ।
'मलाई लाग्यो मान्छेहरू अलिकति लाइनबाट बाहिर गइरहेका थिए, यिनले उत्साहमा नियन्त्रण गुमाउँदै थिए,’ ट्रम्पले घोषणा पछि पत्रकारहरूलाई भने
यो समाचारसँगै अमेरिकी सेयर सूचकांकहरू माथि गए, बेन्चमार्क एसएन्ड ५०० सूचकांक ९.५ प्रतिशतले बढेर बन्द भयो र राहतको लहर बिहीबार एसियाली सेयर बजारमा पनि देखियो, जहाँ जापानको निक्केई सूचकांक ८ प्रतिशतले उचालियो ।
तेलको मूल्य पनि करिब १ प्रतिशले घट्यो ।
जनवरीमा ह्वाइट हाउस फर्किएपछि ट्रम्पले बारम्बार विभिन्न व्यापार साझेदारहरूमाथि दण्डात्मक कदमको धम्की दिएका छन्, तर तीमध्ये केही अन्तिम क्षणमा फिर्ता पनि गरेका छन् । यो 'कहिले हुन्छ, कहिले हुँदैन’ शैलीले विश्व नेताहरूलाई अलमलमा पारेको छ र व्यवसायिक कार्यकारीहरूलाई डराएको छ ।
अमेरिकी कोषाध्यक्ष स्कट बेसेन्टले भने कि यो पछि हट्ने योजना पहिलेदेखि नै थियो, जसको उद्देश्य देशहरूलाई वार्ताको टेबलमा ल्याउनु थियो । तर ट्रम्पले अप्रिल २ पछि बजारमा देखिएको त्रासको अवस्थाले उनको सोचमा परिवर्तन गरेको बताएका छन् ।
आफ्नो नीतिहरू कहिल्यै नबदलिने भनेर दिनौंसम्म जोड दिँदै आए पनि उनले बुधबार पत्रकारहरूलाई भने, ’लचिलो हुनुपर्छ ।’
तर उनले चीनमाथि दबाव यथावत् राखे- जुन विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र हो र अमेरिकी आयातको दोस्रो ठूलो आपूर्तिकर्ता । ट्रम्पले चिनियाँ आयातमा ट्यारिफ तुरुन्तै बढाएर १२५ प्रतिशत पु¥याए, जुन बुधबार लागु भएको १०४ प्रतिशत स्तरभन्दा उच्च हो ।
अमेजनमा सामान बेच्ने चिनियाँ कम्पनीहरू अमेरिकी बजार छाड्ने तयारीमा
अमेजनमा उत्पादनहरू बेच्ने चिनियाँ कम्पनीहरू अमेरिका बजारमा मूल्य वृद्धि गर्ने वा बजार नै छाड्ने तयारीमा छन्, चीनको सबैभन्दा ठूलो ई-कमर्स संघका प्रमुखले भनेका छन् । यो निर्णय ट्यारिफको 'अभूतपूर्व झट्का' पछि आएको हो ।
बिहीबार अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले अन्य देशहरूमा लगाइएको ट्यारिफ फिर्ता लिए पनि चीनसँगको व्यापार युद्ध अझ चर्किएको छ । बुधबार चीनले अमेरिकाबाट आउने आयातमा ८४ प्रतिशत ट्यारिफ लगाएको थियो, ट्रम्पको अघिल्लो ट्यारिफ आक्रमणको जवाफस्वरूप । चीनले बारम्बार विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रबीचको यो व्यापार युद्धमा 'अन्तसम्म लड्ने' घोषणा गर्दै आएको छ ।
'अहिले अमेरिका र चीन 'ब्रिंकम्यानसिप' को शक्ति खेलमा छन्,’ आईएनजीका विश्वबजार प्रमुख क्रिस टर्नरले भने ।
बेइजिङले तनावको जवाफस्वरूप युरोपियन युनियन र मलेसियासँग व्यापार सुदृढीकरणका लागि छलफल गरेको जनाएको छ । यद्यपि अष्ट्रेलियाले भने चीनको प्रस्ताव अस्वीकार गरेको छ- चीन अष्ट्रेलियाको प्रमुख व्यापार साझेदार हो ।
'हामी संसारमा भइरहेको कुनै पनि प्रतिस्पर्धामा चीनसँग हातेमालो गर्ने छैनौं,’ अष्ट्रेलियाका उपप्रधानमन्त्री रिचार्ड मार्लेसले स्काई न्यूजसँग भने ।
राज्य समर्थनको आशाले बिहीबार चिनियाँ सेयर बजारलाई केही स्थिरता दिएको देखिए पनि चिनियाँ मुद्रा युआन भने २००८ को वैश्विक आर्थिक संकटपछिकै सबैभन्दा कमजोर स्तरमा झरेको छ ।
‘चीनलाई उक्साए’
अन्य देशहरूमा लगाइएको ट्यारिफबारे ट्रम्पको निर्णय पूर्ण रूपमा उल्टिएको भने होइन । ह्वाइट हाउसका अनुसार सबै अमेरिकी आयातमा १० प्रतिशतको ब्लान्केट ड्युटी यथावत रहनेछ । नयाँ घोषणाअनुसार कार, स्टील र एलुमिनियममा पहिले लागू गरिएको ट्यारिफहरूमा कुनै असर परेको छैन ।
९० दिने रोक क्यानडा र मेक्सिकोका सामानहरूमा लागू हुने छैन किनभने यदि उनीहरूले यूएसएमसीएको उत्पत्ति नियमअनुसार सामान नपठाएमा ती सामानहरू अझै २५ प्रतिशत फेन्टानिल-सम्बन्धित ट्यारिफमा पर्ने छन् । यी ट्यारिफ तत्कालका लागि यथावत् रहनेछ तर यूएसएमसीए-अनुरूप सामानहरूलाई अनिश्चितकालीन छुट दिइएको छ ।
ट्रम्पका ट्यारिफले केहि दिनसम्मको बजार गिरावट निम्त्यायो, जसले वैश्विक सेयर बजारबाट ट्रिलियन डलरहरू गायब गर्यो र अमेरिकी ट्रेजरी बन्डहरू र डलरमा समेत दबाब पार्यो- यी सबै विश्व वित्तीय प्रणालीका मेरुदण्ड हुन् । क्यानडा र जापानले आवश्यक परेमा स्थायित्व दिन आफूहरू तयार रहेको बताएका छन्- जुन कार्य सामान्यतया संकटको समयमा अमेरिका स्वयंले गर्छ ।
विश्लेषकहरू भन्छन् कि सेयर मूल्यमा आएको अचानक वृद्धि पूरै क्षति मेटाउन पर्याप्त नहुन सक्छ । सर्वेक्षणहरूका अनुसार ट्यारिफको प्रभावको डरले व्यापार लगानी र उपभोग खर्चमा गिरावट आएको छ । एक सर्वेक्षण अनुसार चारमध्ये तीनजना अमेरिकीले आगामी महिनाहरूमा मूल्य वृद्धि हुने अपेक्षा गरेका छन् ।
गोल्डम्यान स्याक्सले ट्रम्पको पछिल्लो कदमपछि मन्दीको सम्भावना ६५ प्रतिशतबाट घटाएर ४५ प्रतिशतमा ल्याएको छ, यद्यपि बाँकी ट्यारिफहरूले अझै पनि कुल ट्यारिफ दर १५% ले बढाउने देखिएको छ ।
कोषाध्यक्ष स्कट बेसेन्टले बजारको हलचललाई बेवास्ता गर्दै भने, 'ट्रम्पको अचानक निर्णयले ती देशहरूलाई पुरस्कार दिएको हो जसले प्रतिकार नगर्नु ट्रम्पको सल्लाह सुने ।’
'ट्रम्पले वार्ता गर्न बढी दबाब सिर्जना गर्न ट्यारिफ प्रयोग गरेका हुन् । यही उहाँको रणनीति थियो । र तपाईं भन्न सक्नुहुन्छ कि उहाँले चीनलाई नराम्रो स्थितिमा उक्साउनुभयो,’ उनले थपे ।
बेसेन्ट देश-देश अनुसारका वार्तामा मुख्य व्यक्ति हुन्, जसले आर्थिक विषय मात्र होइन, विदेशी सहायता र सैन्य सहयोगको विषय पनि सम्हाल्नेछन् । ट्रम्पले जापान र दक्षिण कोरियाका नेतासँग कुरा गरिसकेका छन् र भियतनामबाट आएको एक प्रतिनिधिमण्डलले बुधबार अमेरिकी अधिकारीहरूसँग व्यापारबारे छलफल गरेको ह्वाइट हाउसले जनाएको छ ।
७५ भन्दा बढी देशले सम्पर्क गरेकाले वार्ता कति समय लाग्छ भन्ने प्रश्नमा बेसेन्टले केही खुलाएनन् ।
ट्रम्पले भने, 'चीनसँग समाधान सम्भव छ । चीन सम्झौता गर्न चाहन्छ । तर कसरी गर्ने भन्ने थाहा छैन उनीहरूलाई ।’ तर अधिकारीहरूले अन्य देशसँगको वार्तालाई प्राथमिकता दिने बताएका छन् ।
