काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिकाले ह्वाइट हाउसले प्रतिबद्धता गरेअनुसार स्टिल र एल्युमिनियमको आयातमा लगाइएको व्यापक करलाई ‘कुनै अपवाद वा छुट बिना’ लागू गर्दै बुधबार आफ्नो करको दायरालाई व्यापक बनाएको छ । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दुवै धातुमा लगाएको २५ प्रतिशत करले घरेलु उपकरण, सवारी साधन र पेय पदार्थमा प्रयोग हुने क्यानसम्मका विभिन्न वस्तुको उत्पादन लागतमा वृद्धि हुने सम्भावना छ ।

करवृद्धिसँगै मूल्यमा प्रभाव पारेमा यो अचम्मको बिषय हुने छैन,’ उनले भनेका छन् । उनले अमेरिका कार निर्माता र आवासीय र व्यावसायिक दुवै भवन निर्माण गर्ने देशमा इस्पातको विश्वका सबैभन्दा ठूला प्रयोगकर्तामध्ये एक भएको बताएका छन् ।

युरोपेली आयोगले संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट ‘अनुचित व्यापार प्रतिबन्ध’ को प्रतिक्रियामा अप्रिल १ देखि ‘प्रतिकारको शृङ्खला’ लागू गर्ने बताएको अन्तर्राष्ट्रिय माध्यममा उल्लेख छ ।

युरोपेली आयोगकी प्रमुख उर्सुला भोन डेर लेयेनले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेकी छन्, ‘अमेरिकाले २८ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको कर लगाइरहेकोले हामी त्यसको प्रतिकारका लागि त्यति नै रकम बराबरको करवृद्धिका साथ जवाफ दिइरहेका छौँ ।’

ट्रम्पले अमेरिकाका प्रमुख व्यापारिक साझेदार क्यानडा, मेक्सिको र चीनमाथि भारी कर लगाएका छन् । अप्रिल २ देखि नयाँ कर लगाउने वाचा गर्दै आफ्नो छिमेकी मुलुक (मेक्सिको र क्यानडा) का लागि आंशिक रुपमा मात्र कर फिर्ता लिने घोषणा गरेका छन् ।

ईवाईका प्रमुख अर्थशास्त्री ग्रेगरी डाकोको हालैको प्रषेपण अनुसार पछिल्लो शुल्कले क्यानडालाई निकै ठूलो असर पार्नेछ, क्यानडाले अमेरिकी एल्युमिनियम आयातको लगभग आधा र यसको इस्पात आयातको २० प्रतिशत आपूर्ति गर्नेछ ।

क्यानाडाबाहेक, ब्राजिल र मेक्सिको पनि स्टीलको प्रमुख अमेरिकी आपूर्तिकर्ताहरू हुन् । त्यसैगरी, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) र दक्षिण कोरिया एल्युमिनियमको प्रमुख प्रदायकहरू मध्ये एक हुन्।

बुधबारको कर पहिलेको भन्दा माथि छ । यसको मतलब केही क्यानाडा र मेक्सिको स्टील र एल्युमिनियम उत्पादनहरूले यूएस–मेक्सिको–क्यानाडा सम्झौता (यूएसएमसीए) को अनुपालन नगरेसम्म ५० प्रतिशत कर दरको सामना गर्न सक्दछन् ।

ट्रम्पको व्यापार योजनामा अनिश्चितता र यसले विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्रलाई मन्दीमा धकेल्न सक्ने चिन्ताले वित्तीय बजारलाई तहसनहस पारेको छ, ‘वाल स्ट्रिट इन्डेक्स’ मङ्गलबार लगातार दोस्रो दिन ओरालो लागेको छ । तर ट्रम्पले वाल स्ट्रिटमा मङ्गलबार भएको नोक्सानीलाई नकार्दै अर्थतन्त्रलाई सम्हाल्ने विषयमा आफूले कुनै मन्दी नदेखेको बताएका छन् ।

‘बम्पी’ सङ्क्रमण

ट्रम्पका व्यापार निर्णयहरू अस्थिरताका साथ आएका छन्, राष्ट्रपतिले क्यानाडाको इस्पात र एल्युमिनियममा कर दरलाई दोब्बर गरेर ५० प्रतिशतमा झार्ने चेतावनी दिएका छन् ।
क्यानडाको ओन्टारियो प्रान्तले यसअघि अमेरिकी करको बदलामा तीन वटा अमेरिकी राज्यमा विद्युत महशुल लगाउने निर्णय गरेको थियो ।

वासिङ्टन र ओटावाले व्यापार तनाव बढेसँगै दिनभर व्यापक करका चेतावनी आदानप्रदान गरे र ट्रम्पले आफ्नो देशको उत्तरी छिमेकीलाई गाभ्ने उत्तेजक योजनाहरूबारे भनाइहरूलाई दोब्बर गरे ।

तर, वासिङ्टनसँगको वार्तापछि ओन्टारियोले करवृद्धिलाई रोकेको थियो । ह्वाइट हाउसका प्रवक्ता कुश देसाईले ट्रम्पले अमेरिकी जनतालाई जिताउनका लागि ‘अमेरिकी अर्थतन्त्रको लाभ’ प्रयोग गरेको बताएका छन् ।

ओन्टारियोका सरकार प्रमुख डग फोर्ड, अमेरिकी वाणिज्यमन्त्री हावर्ड लुटनिक र अमेरिकी व्यापार प्रतिनिधि जेमिसन ग्रीरबीच बिहीबार वासिङ्टनमा भेटवार्ता हुने भएको छ ।

ह्वाइट हाउसका वरिष्ठ सल्लाहाकार पिटर नाभारोले ट्रम्पले कर वृद्धिबारे गरेको प्रश्नको जवाफमा यो प्रक्रिया ‘वार्ता’ भएको बताए ।

‘यो सङ्क्रमण हो’ उनले भने, ‘यो कहिलेकाहीं हुन्छ । शायद यो एक सानो राजनीतिक उथलपुथल हो ।’

व्यापक अनिश्चितता

पछिल्लो कर लागू हुनुअघि नै, निर्माताहरूले लागत प्रभावी घरेलु आपूर्तिकर्ताहरू फेला पार्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन् । काटो इन्स्टिच्युटको प्याकार्डका अनुसार संरक्षणवादको धम्कीले अमेरिकी स्टिल र एल्युमिनियम कम्पनीहरूलाई आफ्नो मूल्य बढाउन अनुमति दिएको छ।

‘यसले ठूलो मात्रामा अनिश्चितता सिर्जना गरिरहेको छ,’ उनले भनेका छन् ।

अमेरिकी स्टिल प्रयोग गर्ने केही अमेरिकी उत्पादकहरूले करवृद्धिलाई सकारात्मक विकास मान्छन् किनकि यसले उनीहरूको व्यवसायलाई बढावा दिएको छ। अन्यले भने करले आयातको लागत बढाउने र अमेरिकी निर्मित सामानहरू पनि त्यत्तिकै महँगो हुने चेतावनी दिएका छन् ।

ईवाईका डाकोले पनि नयाँ स्टिल र एल्युमिनियमको कर ट्रम्पले सन् २०१८ मा लागू गरेको कदमभन्दा बढी भएको उल्लेख गरेका छन् । यस पटक एल्युमिनियम आयातमा पनि उच्च दर छ र विद्यमान प्रतिबन्धहरूमा तहगत शुल्कको साथ यसले ‘धेरै उद्योगहरूमा विदेशी स्रोतहरूलाई अधिक महँगो बनाउने सम्भावना छ ।

अस्ट्रेलिया र जापानजस्ता अमेरिकी साझेदारहरूले हालैका दिनमा बहिष्करणका लागि दबाब दिन वासिङ्टनको भ्रमण गरे तापनि बुधबार लागू करमा उनीहरूलाई पनि छुट मिलेको छैन ।

अस्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानिजले कर ‘पूर्णतया अनुचित’ भएको तर आफ्नो देशले त्यसको प्रतिकार नगर्ने बताएका छन् । ट्रम्पले आफ्नो पहिलो प्रशासनमा जस्तै अन्ततः केही देशलाई राहत दिने र अन्य देशसँगको सम्झौता कटौती गर्ने वा नगर्ने भन्ने स्पष्ट छैन ।

ट्रम्पले वासिङ्टनले अनुचित ठानेको व्यापार अभ्यासलाई सुधार गर्न अप्रिल २ सम्ममा छुट्टै पारस्परिक कर लगाउने वाचा गरेका छन्, जसले थप उत्पादन र व्यापारिक साझेदारहरूलाई विशेष रूपमा लक्षित गर्ने सम्भावना बढाएको छ । एजेन्सीकाे सहयाेगमा ।