काठमाडौं । जेठ ८ गते अर्थशास्त्री डा. स्वर्णिम वाग्लेको ‘अतृप्त अवसर’ पुस्तक सार्वजनिक भयो । फाइन प्रिन्टले प्रकाशन गरेको सो पुस्तकको मूल्य हार्ड कभरको ५ सय ९८ रुपैयाँ थियो ।

काठमाडौंको बबरमहलमा रहेको कार्की व्याङ्क्वेटमा आयोजित कार्यक्रममा नेपाली काँग्रेसका महामन्त्री गगन थापा, राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व सदस्य उषा झा र लेखक डा. वाग्लेले सो पुस्तक संयुक्त रुपमा सार्वजनिक गरे ।

पुस्तक सार्वजनिक गर्ने कार्यक्रमसँगै ‘समसामयिक अर्थ राजनीतिक विमर्श’ पनि गरिएको थियो । सो विमर्शको संचालन सेतोपाटी डटकमका प्रधान सम्पादक अमित ढकालले गरेका थिए ।

सो पुस्तकमा १९ वटा शीर्षकका लेख छन् । यस्तै, ६ वटा अन्तरवार्ता छन् । पुस्तक २६६ पृष्ठको छ । लेखहरु कान्तिपुर दैनिक, नयाँ पत्रिका दैनिक, नागरिक दैनिक, आर्थिक पत्रकारहरुको संस्था सेजनको स्मारिका, सेतोपाटी डटकम, बाह्रखरी डटकम, अनलाइनखबर डटकम, काठमाडौं प्रेस डटकम जस्ता संचारमाध्यममा पहिला नै प्रकाशन भएका र त्यहीबाट साभार गरिएको पुस्तकमै उल्लेख गरिएको छ । अन्तरवार्ताहरु पनि यस्तै गरी साभार गरिएका हुन् ।

तर, त्यस पुस्तकमा नयाँ केही पनि लेखिएको छैन । लेखक डा. वाग्लेले यसअघि नै सार्वजनिक संचारमाध्यममा लेखेका आर्टिकल साभार गरिएको छ । अन्तरवार्ता पनि विभिन्न संचारमाध्यममा प्रकाशित अन्तरवार्ताको संगालो मात्रै हो ।

‘अतृप्त अवसर’मा लेखकले मात्रै होइन, भूमिका लेख्ने व्यक्तिले पनि एक शब्द समेत लेखेका छैनन् । पुस्तकमा भूमिका भनेर लेखिएको लेख नेपाली काँग्रेसका महामन्त्री गगन थापाको नाममा छ । तर, भूमिका गगन थापाले नेपाली काँग्रेसको चौधौं राष्ट्रिय महाधिवेशनमा प्रस्तुत गरेको ‘हाम्रो ध्येय : समुन्नत नेपाल, सम्मानित नेपाली’ नामक अर्थ राजनीतिक प्रस्तावको सम्पादित अंश राखिएको छ ।

पहिला प्रकाशन भएका आर्टिकलाई पुस्तकको रुपमा पुनः प्रकाशन गर्ने क्रम पछिल्लो समय बढ्दो मात्रामा छ । यसमा डा. वाग्ले पछिल्लो व्यक्तिका रुपमा जोडिन आइपुगेका मात्रै हुन् । पछिल्लो समय आएका धेरै पुस्तकहरु पहिला नै प्रकाशन भएका लेख रचनाहरुको संगालोको रुपमा आउन थालेका छन् ।

पहिला विभिन्न संचारमाध्यममा प्रकाशित आर्टिकलको संगालोलाई पुस्तकको रुपमा पुनः प्रकाशन गर्न पाइन्छ कि पाइदैन ? प्रकाशित आर्टिकलको कपिराइट लेखकसँग मात्रै हुन्छ कि सम्बन्धित संचारगृहसँग पनि हुन्छ ?

हामीले यो प्रश्न नेपाल प्रतिलिपि अधिकार रजिष्टारको कार्यालयका सूचना अधिकारी लालबहादुर बस्नेतसँग सोधेका थियौं ।

बस्नेतले संचार माध्यममा प्रकाशित लेख रचनाको अधिकार लेखक र सम्बन्धित संचारगृहसँग हुने बताए ।

‘लेखकसँग नैतिक अधिकार हुन्छ, संचार माध्यमले पैसा तिरेर कुनै विषयमा आर्टिकल लेखाएको छ भने त्यही आर्टिकल फेरि पुस्तकको रुपमा प्रकाशन गर्न पहिला लेख प्रकाशित गर्ने संचारगृहको अनुमति पनि आवश्यक हुन सक्छ तर, यसमा लेखक र लेख रचना प्रकाशित गर्ने संचारगृहबीच भएको सम्झौता नै मुख्य हुन्छ,’ बस्नेतले विकासन्युजसँग भने ।

यस्ता विषयमा कार्यालयमा अहिलेसम्म कुनै विवाद नआएको र आएमा अदालतसम्म पुग्न सक्ने उनले बताए ।

यो विषयमा हामीले ३ जना सम्पादकहरुसँग पनि कुरा गरेका थियौं । हामीसँग कुरा गरेका तीनै जना सम्पादकले यो विषय लेखकको नैतिकता र इमान्दारितासँग बढी सम्बन्धित हुने बताए ।

‘यस्ता विषय विवादको रुपमा अदालत प्रवेश गरेका छैनन्, गरे भने एक प्रकारले कानूनी निरुपण होला, संचारगृहले दिएको सामान्य पैसाको भरमा आफ्नो रचना फेरि आर्थिक प्रयोजनको लागि प्रयोग गर्न सर्जकले पाउने कि नपाउने भन्ने एउटा विषय भयो, संचारगृह र सर्जक सहमत भएपछि मात्रै पुस्तक प्रकाशन गर्ने परिपाटीमा गयौं भने समस्या हुँदैन होला,’ एक सम्पादकले भने ।

अर्का एक सम्पादक भने उपभोक्तामाथि अन्याय भएको बताउँछन् ।

‘मैले लामो समय काम गरेको संचारगृहमा हजारभन्दा बढी आर्टिकल लेखेको छु होला, ती सबै आर्टिकल संकलन गरेर पुस्तक निकाल्न पाउने कि नपाउने ? आजकै एउटा कार्यक्रम गएर पुस्तक किनेर ल्याएका साथीहरु रिसाउँदै थिए, चर्चित व्यक्तिले चर्चित मिडियामा लेखेको लेख चासो हुनेले पढेकै हुन्छन्, त्यस्ता लेख मात्रै संकलन गरेर पुस्तकको रुपमा विक्री गर्दा उपभोक्ता ठगिएको भनेर साथीहरु भनिरहेका छन्,’ ती सम्पादकले भने ।

अर्का एक सम्पादक भने यो विषयमा बहस जरुरी भएको बताउँछन् ।

‘आर्टिकल संकलन गरेर पुस्तकको रुपमा बजारमा ल्याउने विषय कति जायज हो भनेर त्यति विमर्श भएको छैन, यो विषयमा राम्रै बहस गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ,’ ती सम्पादकले भने ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

बैंकविरुद्ध अराजक गतिविधिको नतिजा खराब कर्जा, २६२ प्रतिशतसम्म बढ्यो

खराब कर्जाका कारण बैंकहरूको नाफा साढे १३ प्रतिशत घट्यो, कुन बैंकको कति ?

नेपाल आएका पर्यटकको दैनिक औसत खर्च ४१ डलर

लघुवित्तहरूले नियम विपरित शुल्क लिएपछि राष्ट्र बैंकले गरायो १.१४ अर्ब रुपैयाँ फिर्ता

डिजिटल अर्थतन्त्रको अभ्यासमा नेपाल

भारत छिर्दै टेस्ला, टाटा मोटर्सलाई चुनौती