काठमाडौं । कृत्रिम बौद्धिक प्रविधि (एआई) ले शैक्षिक अध्ययनको क्षेत्रमा ठूलो क्रान्ति ल्याउने भएको छ । इन्टरनेट प्लेटफर्ममा एआई प्रविधिको च्याटजिपिटी निकै चर्चित छ । च्याटजिपिटीले सूचना संकलन गरेर नयाँ ढंगले सूचना प्रस्तुत गर्नको लागि जेनेरेटिभ एआई प्रविधिको प्रयोग गर्छ, अर्थात ओपन सोर्समार्फत सूचनाहरु निर्माण गर्ने काम गर्छ । गत नोभेम्बर ३० मा च्याटजिपिटी लन्च भएयता अन्य धेरै कम्पनीहरुले पनि सो प्रविधिमा प्रतिस्पर्धात्मक रुपमा लगानी गर्न थालेका छन् ।

ओपन एआई कम्पनीले च्याटजिपिटी ल्याएपछि माइक्रोसफ्ट, गुगल र चिनियाँ बाइडुले समेत सो क्षेत्रमा ठूलो लगानी गरेर आफ्नै च्याटजिपिटी जस्तै प्रविधि ल्याइरहेका छन् । तर, अरु सबैका उत्पादन भने विश्व्यापी रुपमा पूर्ण प्रयोगमा आइसकेका छैनन् । तर, एआई प्रविधिको विकासमा भइरहेको प्रतिस्पर्धाले सो क्षेत्रमा निकै ठूलो परिवर्तनकारी विकास हुने अनुमान भने सहजै गर्न सकिन्छ । किनभने च्याटजिपिटी भन्दा पछाडि परीक्षणको चरणमा रहेको गुगलको ‘बार्ड’लाई संवादको लागि भाषा मोडेल (लाम्डा)मा विकास गरिएको छ ।

इन्टरनेट प्लेटफर्ममा भइरहेको एआई प्रविधिको सहायताले स्कुल तहका विद्यार्थीहरुलाई अध्ययन गर्न सहयोग पुर्याउनुका साथै उच्च शिक्षा तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरुलाई अनुसन्धानमुलक अध्ययन गर्नको लागि सहयोग पुर्याउन सक्छ । च्याटजिपिटीले इन्टरनेट प्लेटफर्महरुमा रहेका शैक्षिक सामाग्रीहरुलाई विद्यार्थीको मागका आधारमा जेनेरेटिभ एआई प्रविधिको सहायताले नयाँ सामग्री निर्माण गरी प्रदान गर्ने काम गर्छ । जसले गर्दा विद्यार्थीले चाहेको शिर्षकमा बुँदागत वा ब्याख्यात्मक रुपमा विषयवस्तु सम्बन्धी जानकारी प्राप्त गर्न सक्छन् ।

हिमालयन ह्वाइट हाउस इन्टरनेशनल कलेज आइटी विभागका प्रमुख उत्सव पोख्रेलले च्याटजिपिटी अध्यापन गर्ने शिलशिलामा आफूलाई निकै उपयोगी भएको बताउँछन् । उनले आफूले पछिल्ला दिनहरुमा च्याटजिपिटीको प्रयोग दैनिक रुपमा प्रयोग गर्ने गरेको प्रतिक्रिया दिए ।

‘च्याटजिपिटी मलाई निकै उपयोगी भएको छ, मैले दैनिक रुपमा नै प्रयोग गर्ने गर्छु’, उनले भने, ‘आफूलाई जान्न उपयोगी विषयहरु खोजेर अध्ययन गर्न निकै सजिलो छ ।’

विद्यार्थीहरुमा भने यसको दुरुपयोग हुनसक्ने उनले बताए । कलेजमा राम्रोसँग पढेको र राम्रोसँग अध्ययन गरिसकेको विषयमा थप अध्ययन गर्नको लागि विद्यार्थीलाई पनि उपयोगी हुनसक्ने उनको भनाइ छ ।

च्याटजिपिटीले विद्यार्थीलाई परीक्षामा सोधिएको अनुसारको उत्तर दिने गर्छ । विद्यार्थीले किताबी वा कलेजको नियमित अध्ययन नगरेर च्याटजिपिटीको उत्तरमा मात्रै ध्यान दियो भने उसमा अध्ययन नगर्ने प्रवृत्तिको विकास हुने पोखरेल बताउँछन् । ‘च्याटजिपिटीको अध्ययनमा मात्रै भर पर्यो भने विद्यार्थीले अघिल्लो पाठ र पछिल्लो पाठको सम्बन्धको विषयमा थाहा पाउँदैन, उसले समग्र नलेज प्राप्त गर्न सक्दैन, विद्यार्थीको बानी पनि बिग्रन्छ’, उनले भने । त्यसैले विद्यार्थीले पर्याप्त गाइडको माध्यमबाट च्याटजिपिटीको प्रयोग गर्यो भने उपलब्धिमुलक हुने उनले बताए ।

शिक्षक पोखरेलले भनेजस्तै शैक्षिक क्षेत्रमा च्याटजिपिटीले खडा गर्नसक्ने चुनौतिको विषयमा विश्वव्यापी छलफल पनि प्रारम्भ भएको छ । भारतको एक अनलाइन पत्रिका ‘द हिन्दु’ले  एक जर्नललाई उदृत गर्दै इन्टरनेट प्लेटफर्मको एआई प्रविधि थप उन्नत हुँदै जाँदा यसले शैक्षिक क्षेत्रमा चुनौति सिर्जना गर्न सक्ने विषयलाई औंल्याएको छ ।

टेक्सास इन्टरनेशनल कलेज आइटी विभागका प्रमुख सुमन थपलियाले च्याटजिपिटीले विद्यार्थीको सृजनात्मक क्षमतामा ह्रास ल्याउनसक्ने तर यसको सही सदुपयोग गर्दा भने च्याटजिपिटी विद्यार्थीको सेकेन्ड टिचर बन्न सक्ने बताए । ‘यसले हरेक प्रश्नको उत्तर दिन्छ, तर, यसको बेफाइदा के छ भने यदी विद्यार्थीहरुले हामीले दिएको होमवर्क च्याटजिपिटीसँग सोधेर ल्याएभने उनीहरुको सृजनात्मक क्षमतामा ह्रास पुर्याउँछ’, उनले भने ।

च्याटजिपिटी विद्यार्थीलाई सरल तरिकाले र सहज ढाँचामा उत्तर दिने भएकाले विद्यार्थीलाई सहायक अध्ययन गर्नको लागि निकै राम्रो प्लेटफर्म पनि बन्न सक्ने उनको भनाइ छ । ‘यदी शिक्षकले पढाएको विद्यार्थीले बुझेन र च्याटजिपिटीसँग विभिन्न ढंगले सो विषयमा सोधेर पनि अध्ययन गर्न सक्यो भने विद्यार्थीको अध्ययनमा पनि सघाउ पुग्छ, यो सकारात्मक कुरा हो’, उनले भने ।

उनले इन्टरनेट प्लेटफर्ममा विकास भएका विषयहरु सप्लिमेन्टरी सोलुसन्सको रुपमा मात्रै प्रयोगमा आउन सक्ने र त्यसरी उपयोग गर्दा मात्रै फलदायी पनि हुनसक्ने बताए ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

चुचुरोसम्मै गरियो ‘रोप फिक्सिङ’, सुरु भयो सगरमाथा आरोहण

सानिमा रिलायन्सको जीवन बीमा कोष साढे १३ अर्ब

भगवान कोइरालाको नेतृत्वमा बन्ने बाल अस्पताललाई मीनबहादुर गुरुङको ४१ करोड सहयोग घोषणा

सरकारले विश्व वन्यजन्तु कोषमार्फत १ अर्ब २० करोड अनुदान लिने

२१ करोड दस्तुर तिरेर टेलिकमले पायो ५ वर्षको मोबाइल लाइसेन्स

चिया विकास निगमका चार जनाविरुद्ध भ्रष्टाचार मुद्दा