अफिस आउँदै गर्दा बाटोमा एकजना पुरानो साथीसँग भेट भयो । मलाई सम्झना भएसम्म जबदेखि म उसलाई चिन्दछु, ऊ आफू पनि हाँसिरहनु पर्ने अनि अर्कालाई पनि हँसाइरहन मन पराउने स्वभावको मान्छे हो ।

तर, आज भने उसको अनुहारमा खुसी थिएन । त्यस्तो अवस्थामा उसलाई देख्दा मलाई केही नमज्जा लाग्यो । र, उसलाई त्यसरी उदास हुनुको कारण सोध्न ढिला गरिनँ ।

‘के गर्नु त यार ! टिपटप, पारदर्शिता र चाँडो प्रमोशन हुन्छ भन्ने ठानेर प्राइभेट बैंकमा नोकरी गर्न मन लगाइयो । सरकारी जागीरमा भिड्न पनि खोजिएन । तर आज आएर बैंक मर्जरको कुराले तनाव भइरहेछ,’ मेरो कौतुहलता मेटाउँने प्रयास गर्दै उसले भन्यो ।

उसको कुरा सकिन नपाउँदै मैले फेरी उसलाई सोधें – किन र ? बैंक, बिकाश बैंक, माइक्रोफाइनान्स लगायतका संस्थाहरु मर्ज हुनु भनेको राम्रो होइन र ?

‘के गर्नु त, पहिला मैले जागिर खाइरहेको विकास बैंक वाणिज्य बैंकसँग मर्ज भयो । अब आफू वाणिज्य बैंकको स्टाफ त भइयो तर दुर्भाग्य मेरो पोस्ट भने एक तह घट्न गयो । अब फेरि हाम्रो बैंक अर्को बाणिज्य बैंकसँग मर्ज हुने हल्ला चलिरहेको छ, सायद फेरि एक पोस्ट घटुवा होइन्छ होला,’ आफ्नो दुःखको पोको उसले यसरी फुकायो ।

उसले त्यसरी दुःख पोखिरहँदा म भने अर्को एकजना साथीलाई सम्झिन थालेँ । बैंकमै काम गर्ने त्यो साथीलाई मैले त्यसरी सम्झिनुको कारण थियो । उसको संस्था मर्ज हुँदा उसको मुहारमा देखिएको थियो खुसियाली ।

मैले त्यो साथीलाई मर्जरले त कर्मचारीलाई फाइदा पुर्याउँदैन होला नि ! भनेर सोध्दा उसले हाँस्दै भनेको थियो – धत्, मलाई त चिट्ठा पर्यो चिट्ठा । अब त झन् ठूलो बैंकको स्टाफ हुन पाइयो । त्यसमाथि पनि आफू त परियो तल्लो लेवलको कर्मचारी, अब मलाई पोस्ट घटाएर पियन त पक्कै बनाउँदैनन् ।’

परीक्षा लिने भनेको त जागिर दिनका लागि अथवा प्रमोशन गर्नका लागि पो हो, होइन र ? समान पोस्टमा बस्नको लागि पनि परीक्षा दिनुपर्ने ? त्यसमाथि पनि परीक्षा चाहिँ सानो संस्था वा प्राप्ति भई आएको संस्थाका कर्मचारीहरुले मात्र दिनु पर्ने रे !

यी त एक किसिमका प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । जसमा पहिलो पात्रलाई बैंक मर्ज हुँदा पिडा भएको छ भने दोस्रोलाई खुसी मिलेको छ । वास्तवमा विचार गर्ने हो भने कुनैपनि संस्था मर्ज हुनु भनेको त त्यो संस्था भित्रका अहोरात्र खटिने कर्मचारीहरु पनि मर्ज हुनु होइन र ? के, उसलाई पनि खुसी लाग्नुपर्ने होइन र ?

तर, वास्तविकता भने अर्कै छ । नेपाल रास्ट्र बैंकको अल्पकालिन दुरदर्शिताले बैंक, विकास बैंक, माइक्रोफाइनान्स तथा इन्स्योरेन्स कम्पनीहरु इजाजतपत्र प्राप्त गर्दै धमाधम गाउँगाउँमा खुलिहाले । अब संस्था खुलेपछि त स्वभाविक रुपमै आवश्यक जनशक्ति माग पनि गर्नु परिहाल्यो । आज करिब एक लाख जनाको हाराहारीमा काम गर्ने यस्ता कर्मचारीहरु राष्ट्र बैंकको ‘सबै वित्तीय संस्थाले अनिवार्य पूँजी बढाउनुपर्ने अन्यथा मर्जरमा जानैपर्ने’ हठका कारण निक्कै तनाव भोगेर काम गर्न बाध्य छन् ।

कुनै पनि संस्थाले अर्को संस्थालाई प्राप्ती गर्छ वा अर्को संस्थासँग मर्ज हुन्छ भने उसको सम्पति, दायित्व, जोखिम, अवसर तथा चुनौतीलगायतका कुराहरु सबै स्वीकारेको हुन्छ । जब संस्था स्वीकारिन्छ त्यहाँका कर्मचारीहरु पनि स्वीकार्नै पर्ने हुन्छ ।

यदि संस्था राम्रो छ भनेर मर्ज वा प्राप्ति गरेपछि त्यहि संस्थामा मिहिनेत गरिरहेका कर्मचारीहरु कसरी नाकाबिल भए ? त्यसैगरी घटुवा हुने वा परीक्षा गरिने कुरा कसरी न्यायसंगत भयो ? संस्थालाई राम्रो मान्ने अनि कर्मचारीहरु नराम्रो मान्ने ? यो त अति हास्यास्पद भएन र !

परीक्षा लिने भनेको त जागिर दिनका लागि अथवा प्रमोशन गर्नका लागि पो हो, होइन र ? समान पोस्टमा बस्नको लागि पनि परीक्षा दिनुपर्ने ? त्यसमाथि पनि परीक्षा चाहिँ सानो संस्था वा प्राप्ति भई आएको संस्थाका कर्मचारीहरुले मात्र दिनु पर्ने रे ! परिक्षा भन्ने कुरा त कसले लिने हो र कुन इन्टेन्सनले लिन लागिएको हो भन्ने कुराको ग्यारेन्टी कसले गर्छ ? होइन भने रास्ट्र बैंकले नै लिनु पर्यो ।

संस्था मर्ज गर भनिदिएर नेपाल रास्ट्र बैंक आफू पन्छिन मिल्दैन । बरु संस्थाहरु मर्ज भएपछि भोलिको दिनमा पनि कर्मचारीहरुलाई काम गर्ने सहज वातावरण बनाइदिँदा राम्रो हुन्छ । अन्यथा, ‘मर्ज’ भन्ने शब्द कोही कर्मचारीहरुका लागि अवसर अनि कोही कर्मचारीहरुका लागि पिडा बन्न बेर लाग्दैन । संस्था अनि कर्मचारी दुवैलाई ‘विनविन’ हुने अवस्था सिर्जना गरिदिनै पर्ने हुन्छ । अन्यथा भोलिका दिनमा मर्जरको भुतले कर्मचारीहरुलाई नतर्साउला भन्न सकिँदैन ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

समृद्धि फाइनान्सका ग्राहकलाई आर्सिया डेन्टलमा छुट

महालक्ष्मी विकास बैंकले दियो आगलागी पीडितलाई राहत

सबैभन्दा धेरै रेमिट्यान्स भित्र्याउने ग्लोबल आइएमई बैंक सम्मानित

सम्मान संस्कारको सुरुवात

ग्लोबल आइएमई बैंक ‘उत्कृष्ट बैंक’

व्यवसायी ज्योती र मल्होत्राले पनि विदेशी साझेदार खोज्दै, लगानी सम्मेलनमा यी १९ जलविद्युत आयोजना सोकेस