काठमाडौंको अनामनगरकी ज्योतिका पाण्डे बिहीबार बिहानै उठिन् । अघि पछिजस्तै छिट्टै खाना पकाएर छोरीलाई विद्यालयको लागि तयार गर्न लागिन् । खाना पकाइवरी छोरीलाई तयार पार्न लाग्दा अचानक मोवाइलमा म्यासेज आयो । म्यासेज थियो छोरीको विद्यालयबाट ।

‘आदरणीय अभिभावकज्यू, काठमाडौंका विभिन्न ठाउँहरूमा विभिन्न समूहद्वारा र्‍याली जुलुस तथा प्रर्दशनका कार्यक्रम हुने भन्ने बुझिन आएकोले ट्राफिक प्रहरीले समेत सवारी आवागमनमा असहजता हुनसक्ने जानकारी गराएको र उक्त असहज परिस्थितिलाई मध्यनजर राख्दै आज विद्यालयको सम्पूर्ण पठन-पाठनकार्य बन्द रहने छ ।’

यो म्यासेज हेरिसकेपछि उनले छोरीलाई तयार पार्न छाडिन् । ज्योतिकाकी छोरी पिरीसा अनामनगरमा रहेको अक्सिडेन्टल पब्लिक स्कूलमा एलकेजीमा अध्ययनरत छिन् ।

‘आफू पनि काममा जानुपर्छ छोरीलाई पनि स्कूल पठाउनुपर्छ भनि बिहानै उठेँ छोरीको त विद्यालय बन्द रहेछ, म्यासेज आएपछि थाहा पाए छोरीलाई घरमै राखी म आफ्नै काममा हिँडे,’ ज्योतिकाले विकासन्युजसँग भनिन् ।

काठमाडौंको कलंकीकी प्रतिमा खड्काले पनि बिहीबार छोरालाई घरमै बसाउनुपर्‍यो । उनका छोरा कलंकीको नेपालय स्कूलमा कक्षा तीनमा अध्ययनरत छन् ।

‘मलाई त आज विद्यालय किन बन्द भयो भन्ने समेत थाहा थिएन, छोरालाई लिएर स्कूलमै पुगें, आज त विद्यालय बन्द छ भन्ने सुनेपछि फर्केर आएँ,’ उनले भनिन् ।

बिहीबार काठमाडौं उपत्यकाका धेरैजसो विद्यार्थी र अभिभावक यसैगरी झुकिए । आज काठमाडौं शान्त र अशान्त दुवै रह्यो । शान्त सडकमा गाडी बाक्ला चलेनन्, मान्छेको आवतजात पातलो थियो । तर अशान्त, ठाउँ-ठाउँमा नाराजुलुस र प्रदर्शनले गर्दा रह्यो ।

नेकपा एमालेको भातृ संगठन राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल र राष्ट्र, राष्ट्रियता, धर्म, संस्कृति र नागरिक बचाउ अभियानका नामबाट व्यवसायी दुर्गा प्रसाईंलले फरक-फरक गरेको ठाउँमा गरेकोे प्रदर्शनको असर विद्यालयमा पर्‍यो  जसका कारण उपत्यकाको रिङरोडभित्रका धेरै जसो विद्यालय बन्द भए ।

आन्दोलनका कारण बानेश्वर, तीनकुने, कालिमाटी, कलंकी, बल्खु, चक्रपथलगायत क्षेत्रका सबैजसो स्कूल प्रभावित भएका छन् । आन्दोलनकारीको भीड र आन्दोलनका कारण बालबालिकालाई तनाव हुने भएकाले विद्यालय बन्दको उपाय रोजिएको विद्यालय सञ्चालकहरूले बताएका छन् ।

निजी तथा आवासीय विद्यालय अर्गनाइजेसन नेपाल (प्याब्सन) का अध्यक्ष डिके ढुंगानाले आन्दोलनकै कारण उपत्यकाका चक्रपथभित्रका दुई सय बढी विद्यालय बन्द भएको बताए । ढुंगानाले प्याब्सनले आन्दोलन प्रभावित क्षेत्रका विद्यालय बन्दका लागि स्वनिर्णय गर्ने अधिकार दिइएकाले विद्यालय आफैंले बन्द गरेको बताए ।

‘हिजोदेखि उपत्यकामा डर लाग्दो अवस्था हुन्छ भन्ने सबैलाई लागेको थियो, आजपनि बल्खुको अवस्था देखिहाल्नुभयो, यस्तो बेला विद्यार्थीलाई बोलाउन सक्ने अवस्था नभएर पनि विद्यालय बन्द गर्नुपर्‍यो,’ उनले भने ।

धेरैजसो विद्यालयले विद्यालयकै गाडीबाट विद्यार्थी ल्याउने लैजाने गर्छन् । तर, आज प्रहरीले नै गाडी नचलाउन भनेपछि बाध्यताले विद्यालय बन्द गर्नुपरेको विद्यालय सञ्चालकहरूको भनाइ छ ।

विद्यालयलाई असर

राजनीतिक, सामाजिक कुनैपनि दल वा व्यक्तिले गरेको असर सबैभन्दा पहिले शिक्षा क्षेत्रमा पर्छ । सरकारले विद्यालयलाई शान्ति क्षेत्र घोषणा गरेको १२ वर्ष भयो । वि.सं २०६८ साल जेठ ११ गते विद्यालयलाई शान्ति क्षेत्र घोषणा गर्दै विद्यालयको हाताभित्र वा विद्यालय वरिपरी कुनैपनि ¥याली, जुलुस नाराबाजी गर्न नपाइने व्यवस्था सरकारले गरेको थियो ।

विद्यालय हाताभित्र यस्ता कार्य नगर्नु र हिंसात्मक कार्यमा बालबालिकाको प्रयोग नगर्नु भनिए पनि यस्ता किसिमका प्रदर्शन वा आन्दोलनको प्रत्यक्ष असर विद्यालयमा पर्ने गर्छ ।

नेपालको संविधानले बालबालिकाको शिक्षा तथा स्वास्थ्यको सुनिश्चितता गरेको छ । बालबालिका भविष्यका कर्णधार भन्ने नारालाई सार्थकता प्रदान गर्न उनीहरूको चौतर्फी विकासका लागि बाल अधिकारसँग सरोकार राख्ने गाँस, वास, कपास, शिक्षा, स्वास्थ्यको सहज सुनिश्चितता आधारभूत शर्त हो ।

तर, कुनै न कुनै कारण कहिले न कहिले बालबालिकाका आधारभूत शर्तमा असर परेको विज्ञहरूको भनाइ छ । कसैले कार्यक्रम गर्दा पनि विद्यालय बन्द गर्नुपर्ने अवस्था दुर्भाग्यपूर्ण रहेको शिक्षाविद्हरु बताउँछन् । संविधानले दिएको र कानुनले प्रदत्त गरेको बालबालिकाको अधिकार हनन् हुनु हाम्रो र समाजकै लागि सुभ संकेत नभएको उनीहरूको भनाइ छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

‘घरजग्गा कारोबारको प्रतिकूल अवस्था अर्थतन्त्र कमजोर हुनुको एउटा कारण हो’

प्रधानमन्त्रीको राजीनामा माग्दै डा. केसीले सुरु गरे आमरण अनशन

विद्यालय कर्मचारीलाई दरबन्दीमा कायम गराउन माग

पर्यटन प्रवर्द्धनमार्फत समृद्धि हासिल गर्न सबै एकजुट हुनुपर्छ : सभामुख घिमिरे

नेपालको नक्सा नोटमा छाप्दा अरुले चिन्ता गर्नुपर्दैन : अध्यक्ष ओली

वीरगञ्जमा चापाकल सुक्न थालेपछि खानेपानीको अभाव