तस्बिर स्राेतः एनबीसीन्युज

काठमाडौं । एक गम्भीर पक्षघात भएकी महिला दिमागको संकेतलाई आवाजमा रुपान्तरण गर्ने डिजिटल प्रविधि अवतारको सहायताले बोल्न सक्षम भएकी छन् । जुन कामको सफलता वैज्ञानिकहरुले मानव समाजमा पहिलोपटक गरेका हुन् ।

वैज्ञानिकहरुले विकास गरेको मस्तिस्क कम्प्युटरले स्ट्रोक र एमियोटोफिक लेटरल स्केलेरोसिस जस्ता कारणले बोल्ने क्षमता गुमाएका मानिसहरुको जीवन परिवर्तन गर्न सक्ने अपेक्षा वैज्ञानिकहरुले गरेका छन् । अहिलेसम्मको अवस्थामा प्रविधिले बिमारीको आँखाको चाल र अनुहारको संकेतलाई शब्दमा रुपान्तरण गरेर आवाज निकाल्ने काम गर्ने गर्थ्यो, जसले गर्दा प्राकृतिक रुपमा जस्तो कुराकानी गर्न भने सम्भव हुन सकेको थिएन ।

तर, पछिल्लो विकसित प्रविधि जसमा साना इलेक्ट्रोडहरु मस्तिस्कको सतहमा जोडेर मस्तिस्कमा उत्पन्न भएका तरंगहरुलाई नियन्त्रण गरेर बोली र अनुहारको चाललाई समेत नियन्त्रण गर्ने गरिन्छ । यो प्रविधिबाट मस्तिस्क संकेतहरुलाई अनुहारको चाल, मुस्कान र आश्चर्यलाई समेत रुपान्तरण गर्न सकिन्छ ।

अनुसन्धानको नेतृत्व गरिरहेका अमेरिकाको सान फ्रान्सिस्को स्थित क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयका एडवर्ड चाङले दुई पक्षबीचमा प्राकृतिक संवाद गराउने आफूहरुको लक्ष्य भएको र अहिलेको विकासले बिमारीहरुको समस्या समाधानको लागि ठूलो सहयोग पुर्याउने बताएका छन् ।

एकजना ४८ वर्षकी महिला ‘आन’ १८ वर्षदेखि ब्रेनस्टेम स्ट्रोकबाट पीडित भएकी थिइन । उनले मुभमेन्ट ट्रयाकिङ प्रविधिको प्रयोग गरेर सामान्यतया एक मिनेटमा १४ अक्षर मात्रै टाइप गर्न सक्छिन् । तर, उनले पछिल्लो अवतार प्रविधिको सहायताले भविष्यमा काउन्सिलर बन्न सक्ने विश्वास बोकेकी छन् ।

वैज्ञानिकहरुले आनलाई बोल्न सहयोग पुर्याउनको लागि २५३ वटा इलेक्ट्रोड जोडिएको पातलो कागज जस्तो आयातकार प्रविधि उनको मस्तिस्कमा प्रत्यारोपण गरेका छन् । यदि उनलाई स्ट्रोक नभएको भए इलेक्ट्रोडको सहायताले उनको जिब्रो, बंगारा, स्वरयन्त्र र अनुहारको चाललाई समेत नियन्त्रण गर्न सम्भव हुने वैज्ञानिकहरुको दाबी छ ।

मस्तिस्कमा इलेक्ट्रोडको प्रत्यारोपणपछि आनले एआई प्रणालीको एल्गोरिदम देखि उनको मस्तिस्कको विशेष संकेतहरुलाई पत्ता लगाएर धेरै वाक्यहरुको आवाज निकाल्न र त्यसलाई दोहोर्याउन टिममा बसेर तालिम गरिरहेकी छन् ।

पहिला आनलाई जोडिएको कम्प्युटरले विशिष्ट ३९ वटा ध्वनी सिकेर च्याट जिपिटी स्टाइलमा भाषा मोडेलको प्रयोग गरेर वौद्धिक ढंगले वाक्यमा रुपान्तरित गर्ने काम गर्ने काम गर्थ्यो । जसले भाषाको संकेतको आधारमा पूर्ण शुद्धताका साथ भाषा रुपान्तरण गर्न सक्दैनथ्यो । सो प्रविधिले एक मिनेटमा ७८ शब्द मात्रै सिर्जना गर्नसक्थ्यो, जबकी मानिसहरुले प्राकृतिक रुपमा बोल्दा ११० देखि १५० शब्दहरु प्रयोग गर्छन् ।

वैज्ञानिकहरुका अनुसार अहिले विकास गरिएको आधुनिक प्रविधिले शुद्ध, सटिक, परिस्कृत र आवश्यक गतिमा काम गर्छ, जुन बिमारीको लागि अति व्यवहारिक छ । नेदरल्यान्डको युनिभर्सिटी अफ अटरेक्टका न्युरोसाइन्टिस्ट प्राध्यापक निक राम्सेले अहिले विकास भएको प्रविधि विगतको तुलनामा निकै ठूलो उपलब्धि भएको टिप्पणी गरेका छन् ।

अर्को महत्वपूर्ण कदम भनेको वायरलेस भर्सन हो, जसलाई मस्तिस्कको खोपडीमुनी प्रत्यारोपण गर्न सकिन्छ । जुन प्रविधिको सहायतामार्फत पक्षघात भएका बिमारीहरुले मोबाइल फोन र कम्प्युटरहरुको समेत प्रयोग गर्न सक्छन् । एजेन्सीको सहयोगमा ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

निजी सुरुङदेखि अन्डरवाटर म्युजिक सिस्टमसम्म, यस्ता छन् बिल गेट्सको घरका रोचक तथ्य

इन्फोसिसले यसरी बढाइरहेको छ बेलायती प्रधानमन्त्री दम्पतीको सम्पत्ति

चोली फेर्दै ६० नाघेका उद्यमी

राष्ट्र बैंक भन्छ– लचिलो मौद्रिक नीतिले उत्साह बढाउँछ, कर्जा वृद्धि हुने

यसरी बनाउन सकिन्छ सफल सहकारी

२३ करोडमा डोल्पा जिल्ला अस्पताल भवन निर्माण, अब २५ शय्यामा स्तरोन्नती गरिने