गोविन्द प्रसाद ढकाल- अध्यक्ष, नेपाल डेभलपमेन्ट बैंकर्स एसोसिएसन

नेपाल राष्ट्र बैंक ६४औं वर्ष पूरा गरी ६५औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । नेपाल सरकारको आर्थिक सल्लाहकार समेत रहेको राष्ट्र बैंक नेपालको सवैभन्दा राम्रो र प्रभावकारी नियामक निकायको रुपमा स्थापित भएको छ । नेपालको बैंकिङ क्षेत्रले जुन प्रकारको सफलता वा उचाई प्राप्त गरेको छ, त्यसमा पनि राष्ट्र बैंकको योगदान उच्च छ । त्यसैले यी सबै सन्दर्भ सम्झदै नेपाल राष्ट्र बैंकलाई ६५औं वर्ष प्रवेशको उपलक्ष्यमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।

कोरोना भाइरस संक्रमणको कारण अहिले विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीको अवस्था छ । यो मन्दीको बेलामा राष्ट्र बैंकले अझ सक्षम र प्रभावकारी भएर आफ्ना गतिविधि संचालन गर्नेछ भन्ने विश्वास लिएको छु । किनभने सजिलो अवस्थामा जसले पनि काम गरेको हुन्छ । तर अप्ठेरो अवस्थाको पार लगाएर सवैलाई बाच्न सकिने अवस्था सिर्जना गर्नेलाई नै दीर्घकालसम्म सबैले सम्झने हुन् । त्यसैले राष्ट्र बैंक नेतृत्वले यो संकटको समयमा लामो समयसम्म सम्झन सक्ने भूमिका निर्वाह गर्नेमा मैले कुनै शंका गरेको छैन ।

कोरोना संक्रमणको कारण उत्पन्न यो असज राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय परिवेश कहिलेसम्म जान्छ भन्ने यकिन छैन । अहिलेको संकटबाट अर्थतन्त्रलाई माथि उकास्न विभिन्न देशले विभिन्न प्रकारका राहत कार्यक्रम ल्याएका छन् । नेपाल सरकारले पनि विभिन्न राहत कार्यक्रम ल्याएको छ भने अझै व्यापक कार्यक्रम ल्याउनको लागि अर्थमन्त्रालय, नेपाल राष्ट्र बैंक जस्ता निकायले गम्भीर अध्ययन गरिरहेका छन् भन्ने समाचार सार्वजनिक भएका छन् ।

राष्ट्र बैंकले अर्काे आर्थिक वर्ष लागेपछि वा साउन लागेपछि मौद्रिक नीति ल्याउने गरेको छ । अहिलेकोे विषयम परिस्थितिमा मौद्रिक नीतिसम्म कुर्ने अवस्था हुदैन होला । कोरोना भाइरसको कारण उत्पन्न असहज अवस्थालाई सम्बोधन गर्न राष्ट्र बैंकले असारअघि नै विभिन्न निर्देशनहरु जारी गर्छ होला । राष्ट्र बैंकले जारी गरेका त्यस्ता निर्देशन र मार्गदर्शनले नेपाली उद्यम व्यवसाय जोगिने र बैंकिङ क्षेत्र पनि समस्यामा नपर्ने अवस्था आउँछ भन्नेमा म ढुक्क छु ।

विश्व बैंक, अन्तराष्ट्रिय मुद्राकोष जस्ता निकायले नेपालको आर्थिक बृद्धिदर २ देखि साढे २ प्रतिशतको हाराहारीमा हुने प्रक्षेपण सार्वजनिक गरेका छन् । राष्ट्र बैंकले सो दरभन्दा बढी हुने गरी अर्थतन्त्रलाई चलायमान गराउने कार्यक्रम ल्याउँनु पर्ने अवस्था म देख्छु ।

कोरोना भाइरसको कारण उत्पन्न असहज परिस्थितिको सामना गर्न राष्ट्र बैंकबाट के कस्ता राहत कार्यक्रम आउँछन् भन्ने चासो बढेको छ । राहत प्याकेज ल्याउँदा विशेष ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता मैले देखेको छु । जस्तो कि कोरोना संक्रमणको कारण नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा गम्भीर असर परेको छ । यो क्षेत्रलाई राहत कार्यक्रम आवश्यक पर्छ । तर, कसैले आफ्नो आम्दानीमा तलब र घरभाडा देखाएर बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट ५० लाख रुपैयाँ ओडी कर्जा लिएको रहेछ भने त्यस्तो ऋणीलाई राहत आवश्यक नपर्न सक्छ । किनभने घरभाडा आएकै हुन्छ, तलब पाएकै हुन्छ । यस्तै, हायर पर्चेज क्षेत्रमा पनि गम्भीर असर परेको छ । त्यसैले असर धेरै परेका क्षेत्रले राहत पाउने र असर नपरेका वा कम परेका क्षेत्रलाई त्यस्तै व्यवहार गर्ने गरी गम्भीर अध्ययन र सुझबुझपूर्ण तरिकाले राहत प्याकेज ल्याउनु पर्छ ।

राहत प्याकेजको सन्दर्भमा अहिले नै पनि केही समस्या देखियो । जस्तो कि चैत मसान्तको किस्ता तिर्ने समय बढाइयो भने चैत मसान्तभित्रै किस्ता तिर्ने ऋणीलाई व्याज रकममा १० प्रतिशत छुट दिने कार्यक्रम आयो । यो राहत त्यति उचित थियो कि थिएन भनेर अहिले पनि केही वहस भएको मैले सुनेको छु । सरकारले लकडाउन घोषणा गरेको एक महिना पनि नभएको अवस्थामा कर्जाको किस्ता तिर्नै नसक्ने अवस्थामा बैंकका ऋणी थिएनन् । यसको असर त अव वैशाख, जेठ वा असरमा देखिन सक्छ । त्यसैले यो विषयमा बढी हौवा भयो । ऋणको किस्ता तिर्न नसकेर होइन, हौवा बढी भएर राहत कार्यक्रम ल्याउनु पर्ने परिस्थिति सिर्जना भयो । अवका दिनमा यस्तो नहोस् ।

कोरोना भाइरस संक्रमणबाट उत्पन्न संकट कति लामो समयसम्म जान्छ भन्ने यकिन छैन । त्यसैले गम्भीर भएर सोही अनुसारको कार्यक्रम ल्याउनु पर्छ । फेरि बैंक वित्तीय संस्थाले व्याजमा राहत दिदा निक्षेपकर्ताको विषय पनि आउँछ । त्यसैले निक्षेपकर्ताको हित संरक्षणमा पनि विशेष ध्यान दिन आवश्यक छ ।

नेपालको बैंकिङ क्षेत्रले जे जति उपलब्धी हासिल गरेको छ, यसको श्रेय नेपाल राष्ट्र बैंकलाई जान्छ । राष्ट्र बैंकले जारी गरेका नीति निर्देशनहरु बैंक वित्तीय संस्थाहरुले पालना गरेकै छन् । राष्ट्र बैंकका नीति निर्देशन पालना गरेर स्वच्छ बैंकिङ गरेकै कारण बैंक वित्तीय संस्थाहरु यो अवस्थासम्म आइपुगेका हुन् । अवका दिनमा पनि नेपालको बैंकिङ तथा समग्र अर्थतन्त्रलाई यस्तै सकारात्मक र परिणामुखी मार्गदर्शन हुने अपेक्षा राष्ट्र बैंकसँग छ । ६५औं वर्षमा प्रवेश गरेको राष्ट्र बैंकलाई फेरि पनि शुभकामना छ ।

अहिले राम्रो संयोग पनि छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको गभर्नर डा. युवराज खतिवडा र डेपुटी गभर्नर महाप्रसाद अधिकारी भएको बेलामा राष्ट्र बैंकलाई साँच्चिकै प्रभावकारी नियामक बनाउन विशेष भूमिका निर्वाह गर्नुभयो । यी दुई व्यक्तित्वमध्ये डा. खतिवडा अहिले अर्थमन्त्री हुनुहुन्छ भने अधिकारी नेपाल राष्ट्र बैंकको गभर्नर बन्नुभएको छ । हिजोको दिनमा यो जोडीले राष्ट्र बैंक बनायो । अव यो जोडीको काधमा देश बनाउने जिम्मेवारी आएको छ । उहाँहरु दुबै जना मिलेर नेपालको अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउने, देशलाई आत्मनिर्भर बनाउन विशेष कार्यक्रम ल्याउने जस्ता अभियान संचालन गर्नसक्नु हुन्छ । उहाँहरु दुबै जनाले यो समस्यालाई पार लगाउन सक्नुहुन्छ विश्वास मैले लिएको छु ।

६५औं वर्षमा प्रवेश गरेको अवसरमा नेपाल राष्ट्र बैंकलाई फेरि पनि शुभकामना छ । नेपालको नियामक निकायहरुमा नेपाल राष्ट्र बैंक सधै नै पहिलो स्थानमा आउँछ । सुधारका गुन्जायस जहिले पनि बाँकी रहन्छ होला । त्यसैले राष्ट्र बैंक अझ बलियो र भरपर्दाे नियामक निकाय बनेर जाओस् भन्ने कामना पनि गर्दछु ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

भारतको केन्द्रीय बैंकले निजी बैंकमाथि सुपरभाइजरी कारबाही गर्ने

नबिल बैंकले टाटा टियागो इभी खरिद गर्न ८० प्रतिशतसम्म कर्जा दिने

अब बैंकको कर्जा असुली सहज हुन्छ : गभर्नर अधिकारी

कामना सेवा विकास बैंकका ग्राहकलाई आईएनजीए सपिङ कम्प्लेक्समा छुट हुने

बढी रेमिट्यान्स भित्र्याउने तीन वाणिज्य बैंक सम्मानित, यी हुन् अन्य कम्पनी

सानिमा बैंकद्वारा १० लाखको दुर्घटना बीमा रकम हस्तान्तरण