काठमाडौं। देशकै राजधानी काठमाडौं शहर जहाँ ठूलाठूला प्रशासनिक केन्द्रमात्र छैनन्, यहाँ देशकै ठूला कार्यालयहरु छन्, शपिङ कम्प्लेक्सहरु छन् । यही सडकमा चिल्ला कारहरु गुड्छन्, त्यही कारलाई पार्किङ गरेर कफी शपहरुमा अरबौंको डिल गर्नेहरु यही शहरमा बस्छन् ।

तर यही शहरभित्र दिनभर काम गरेर एक पेट भर्न मुस्किल पर्नेहरुको जीन्दगी पनि छ, बैशाखको चर्को घामकाभारी बोकेर रातभर सडकको पेटीमा सुत्ने र माघको कठ्याङ्ग्रिदो सडकको छेउमा थुप्रिएको फोहोरको डङ्गुरमा आगो तापेर रात कटाउनुपर्नेको पीडा र वेदनापनि यहीँ शहरभित्र छ, बस् खोज्दै जानुपर्छ ।

त्यही काठमाडौंलाई चिनाउने एउटा स्थान, वसन्तपुर । जसले शताब्दीऔंको इतिहास बोकेको छ । पृथ्वीनारायण शाहले काठमाडौं जितेपछि पुख्यौंली थलो गोर्खा छोडेर राजधानीबनाएको स्थानहो यो, भुकम्पले क्षतविक्षत बनाए पनि निर्माणको केही झलकहरु देख्दा लाग्छ हाम्रो कान्तिपुरीले छिट्टै मुहार फेर्नेछ । अलिकति उत्तर तिर लाग्दा पुग्न सकिने ठमेल बजार जहाँ रंगीन दुनिया दिनरात नै चलिरहेको हुन्छ, विदेशी पर्यटकको पहिलो गन्तव्य पनि हो यो । त्यस्तै, पूर्वतिरको वीर अस्पतालजसले इतिहास र वर्तमानलाई बोकेर बसेको छ । दक्षितिरको न्यूरोडको बजारले देशकै ठूलो व्यापारिक केन्द्रको प्रतिनिधित्व गर्दै आएको छ ।

तर त्यही वसन्तसुरबाट पश्चिमतिर लाग्दा अर्कै वातावरण देख्न सकिन्छ, त्यहाँ न त उत्तरतिरको जस्तो रंगीन दुनियाँ छ, न त पश्चिमतिरको जस्तो व्यापारिक दुनियाँ । यो क्षेत्र हो जसले गरिबहरुका पीडालाई बुझ्छ । शहरबाट नजिक भएपनि यो क्षेत्र महँगो छैन, जुनकुनै तबरबाटपनि । यस्तै स्थानले त बनाएको छ काठमाडौंलाई सबैको शहर !

यही वसन्तपुरबाट पश्चिमतिर लाग्दा एउटा गल्लीभित्र जहिलै भिड देखिन्छ, कहिलेकाँही त त्यहाँलाइन नै देखिन्छ, त्यो लाइन साँझ पर्दैजाँदा लम्बिँदै जान्छ । झट्ट हेर्दा शेयर भर्न बसिरहेको जस्तो देखिने त्यो लाइन वास्तवमा एकजना बुढाबाजेले बनाएको मःमःको लागि बसेको हो ।

मःमः बनाउने ती बाजेलाई सबैले ‘मःमः बाजे’ भन्छन् । ६० वर्ष पुगेका र अनुहारमा चाउरी पर्दै गरेका ‘मःमःबाजे’को वास्तविक नाम भने बुद्धिबहादुर बलामी हो । २५ वर्ष भइसकेछ, उनले पसल चलाउन थालेको तर अहिले उनको एउटा परिचय बनेको छ ‘मःमः बाजे’को । ‘मःमः बाजे’नभन्नेहरुले पनि काठमाडौंकै सबैभन्दा सस्तो मःमः पाइने स्थानको रुपमा चिन्छन् उनको पसललाई । हुनपनि त्यहाँ मात्र ३० रुपैंयामै एक प्लेट मःमः पाइन्छ । अलिक साना भएपनि उनले बनाएको मःमः एकदमै स्वादिलो हुन्छ । पसल पनि चिटिक्क परेको सफा देखिन्छ ।

मकवानपुरको चित्लाङबाट काठमाडौं आएका रहेछन् उनी । उनकी श्रीमती भने दोलखाकी रहिछन् । आफ्नो दाजुको चिनजानको आधारमा आफूहरु वैवाहिक सम्बन्धमा जोडिएको उनले भेघाटका क्रममा बताए । तर बिहे गरेको कति साल भयो उनलाई ठ्याक्कै थाहा छैन । २ छोरा र १ छोरीसमेत रहेका उनको यही पसलले सबैको जीविका धान्दै आएका छन् ।

बिहानै उठ्नु, बजार गएर मःमःका लागिचाहिने सब्जीहरु किन्नु, त्यसलाई घरमा ल्याएर काटेर तयारी गर्नु, पिठो मुछेर तयार गर्नु र मध्यान्ह पछि मःमःबनाएर बेच्नु उनको दैनिकी रहेछ । त्यसैले उनको पसल दिउँसो १ बजेदेखि मात्र खुल्छ । बिहान भने वसन्तपुरस्थित आफ्नै घरमा हुन्छन् ती दम्पत्ति, तर प्रायःजसो व्यस्त नै हुन्छन् । जति साँझ पर्दै गयो उनको व्यस्तता झन् बढ्दै जान्छ । साँझसम्म मःमः बेच्दा उनी थकित त हुन्छन् नै सन्तुष्ठ पनि हुन्छन्, तर खासै लेखपढ नभएका उनीहरुले कहिल्यै कति नाफा भयो हिसाब राखेका छैनन्, तर ५÷६ जनाको परिवार पाल्न उनीहरुलाई खासै समस्या छैन ।

अरुले एउटै प्लेटमा धेरै नाफा खाने भएपनि आफूहरुले कम नाफा खाएर, धेरैको सेवा गरेर उनीहरुले जत्तिकै कमाई गर्न सकेकोमा चाहिँ उनीहरुमा थोरै गर्व रहेछ किनकी ग्राहकलाई उनले सेवा दिएका छन्, खुसी बनाएका छन् । उनको पसलमा पहिले सस्तो पाइन्छ भनेर आउँथ, अहिले मीठो पाइन्छ भनेर पनि आउन थालेका छन्, यसैले उनको पसलले समेट्न सकेको छ सबैलाई । उनको पसलमा आउनेमध्ये कसैले एक प्लेट खान्छन्, कसैले ३÷४ प्लेट, तर सबैले मीठो मानेर खान्छन् । पैसा तिर्दा कसैमा पनि असन्तुष्टिको भाव झल्कँदैन, त्यसैमा उनले आफ्नो जीवनको सार्थकता पाउँछन् सायद ।

सस्तो मःमः बेचेर सबैको कल्याण गर्दै आएका मःमः बाजेको आफ्नो पीडा भने सुनिसाध्य छैन । उनको पीडा सुन्दा लाग्छ, उनले आफ्नो पीडालाई मुजा पर्दै गएका अनुहारका छाला भित्र लुकाएर बाहिर हाँसिरहेका छन्, हँसाइरहेका छन् ।

चित्लाङबाट काठमाडौं झरेको, पेट पाल्नकै लागि भारी बोकेको, भारी बोक्दा बोक्दै खुट्टा भाँचिएर स्टिल हालेर हिँड्नुपरेको, भारी बोक्न नसकेपछि महिनमाको १० रुपैंयामा भाँडा माझ्न थालेको, त्यही क्रममा दुर्घटना हुँदा हातको एउटा औंलो काट्नु परेको, ठेलागाडामा व्यापार गर्दा महानगरपालिकाबाट दिनदिनै लखेटिएको, कतिपटक सामान नै जफत गरेर लगिएका ेदेखि अहिलेको मःमः पसल सुरु गरेको कहानीसम्म आइपुग्दा जो कोहीका पनि आँखा रसाउँछन्, र उनीहरुले बुझ्छन् गरिबहरुको संघर्षको यात्रा कहाँबाट सुरु हुन्छ, कहाँपुग्छ र कहाँ गएर टुङ्गिन्छ?

अरुसँग खुलेर कुरा गर्नै नचाहाने उनको स्वभावले जोकोहीलाई उनको नजिकल्याउँदैन । कसैले त उनको स्वभावलाई गाली समेत गर्छन् । तर, जीवनका सबै वेदनाहरु कहाँ ओकलिन्छन् र ? मानिसका व्यवहारले उसको जीवनलाई हरपल अथ्र्याइरहेको हुन्छ, त्यसलाई बुझ्न मात्र सक्नुपर्छ । जीवनलाई कुनै शब्दद्धारा परिभाषित गर्न नसक्ने उनीसँगको छोटो बसाईँले हामीलाई सिकायो कि जीवन आरोह अवरोहको एउटा चक्र हो जसलाई भोग्नुपर्छ, भोग्नैपर्छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

एनआईसी एशिया बैंकको सहायक प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा अर्जुन खानिया

काठमाडौं महानगरको कार्यालय अब बिहान ९ बजे देखिनै खुल्ने

सरकारी सुविधा लिनेका छोराछोरी सामुदायिक विद्यालयमा पढाउनुपर्ने

चिनियाँ वैज्ञानिकले बनाए सेलफोन चार्ज गर्न सक्ने पहिरनयोग्य ब्याट्री

अमेरिकी कम्पनीहरू ठूलो लगानी लिएर नेपाल आउन चाहेका छन्ः अतुल

फुडमान्डु अब चितवनमा पनि, फुड अडरमा ३० प्रतिशतसम्म छुट