कर्णालीमा ४ वटा ठूला उद्योग दर्ता, ५३ हजार ऋणीले लिए ५९ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ कर्जा

  २०८१ पुष १७ गते १६:०३     विकासन्युज

काठमाडौं । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले कर्णाली प्रदेशमा ११.७९ प्रतिशत निक्षेप बढाएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकको एक अध्ययनअनुसार गत आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले ११.७९ प्रतिशत बढाएर ७५ अर्ब ४५ करोड ९१ लाख रुपैयाँ पुर्‍याएका छन् । अघिल्लो वर्ष ११.८९ प्रतिशत बढाएर ६७ अर्ब ४९ करोड ९२ लाख रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरेका थिए ।

गत वर्ष कर्णाली प्रदेशमा प्रवाह भएको कुल कर्जा २.२४ प्रतिशतले वृद्धि भई ५९ अर्ब २३ करोड ४४ लाख रुपैयाँ पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष ५७ अर्ब ९३ करोड ६७ लाख रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेका थिए । कर्णालीमा कर्जा तथा निक्षेप अनुपात (सीडी रेसियो) ७८.५० प्रतिशत रहेको छ । जबकि अघिल्लो वर्ष सीडी रेसियो ८५.८३ प्रतिशत थियो ।

राष्ट्र बैंकले सल्यान, कालिकोट, दैलेख र सुर्खेत जिल्लाका स्थलगत तथा रुकुम-पश्चिम, डोल्पा, जुम्ला, मुगु, जाजरकोट र हुम्ला जिल्लाका गैरस्थलगत अध्ययनबाट तयार पारिएको आव २०८०/८१ को वार्षिक आर्थिक गतिविधि अध्ययन प्रतिवेदन तयार पारेको हो।

प्रतिवेदनको आधारमा कर्णाली प्रदेशका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले संकलन गरेको कुल निक्षेपमध्ये बचत निक्षेपको अंश सबैभन्दा धेरै ५६.४७ प्रतिशत रहेको छ । यस्तै, मुद्दती, चल्ती र अन्य निक्षेपले क्रमशः २५.०५ प्रतिशत, १२.८७ प्रतिशत र ५.६१ प्रतिशत हिस्सा ओगटेका छन् । गत असारसम्म यस प्रदेशमा निक्षेपखाताको संख्या १२.८१ प्रतिशतले वृद्धि भई २१ लाख ९९ हजार २४९ पुगेको छ ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार गत वर्ष ऋणी खाताहरूको संख्या ४.३० प्रतिशते बढी ५३ हजार ४३० पुगेकाे छ । अघिल्लो वर्ष भने ऋणी खाताको संख्यामा २.४० प्रतिशतले कमी आएको थियो । राष्ट्र बैंकका अनुसार कर्णाली प्रदेशमा घरजग्गा रजिष्ट्रेशन संख्या १२ हजार ६१३ पुगेको छ भने घरजग्गा रजिष्ट्रेसन वापतको राजस्व गत वर्षको तुलनामा २२.६८ प्रतिशतले कमी भई ३२ करोड ६५ लाख रुपैयाँ संकलन भएको छ ।

आव २०८०/८१ को कर्णाली प्रदेशको कुल ग्राहस्थ्य उत्पादनमा उद्योग क्षेत्रको योगदान ९.७० प्रतिशत रहने अनुमान छ । यस प्रदेशमा उत्पादनमूलक उद्योगको कुल मूल्य अभिवृद्धिदर ०.६४ प्रतिशत र निर्माण क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धिदर १.०२ प्रतिशतले ऋणात्मक हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

उद्योग विभागको तथ्याङ्क अनुसार आव २०७८/७९ मा कुल ३०९ ठूला उद्योगहरू दर्ता भएकोमा कर्णाली प्रदेशमा रुरुगाड पावर कम्पनी प्रालि, सूर्य तारा सिमेन्ट उद्योग प्रालि, रारा होल्डिङ्ग प्रालि र स्यार्पु पावर कम्पनी गरी ४ वटा ठूला उद्योगहरू दर्ता भएका छन् । उद्योग तथा उपभोक्ता हित संरक्षण निर्देशनालय सुर्खेतको तथ्याङ्कअनुसार सुरुदेखि आव २०७९/८० सम्म कर्णाली प्रदेशमा दर्ता भएका लघु, घरेलु तथा साना उद्योगहरूको संख्या ३६ हजार ५१६ रहेको छ । जसमध्ये सबैभन्दा बढी सुर्खेत जिल्लामा १० हजार १३३ र सबैभन्दा कम मुगु जिल्लामा १ हजार ७३१ रहेको छ । आव २०८०/८१ मा जम्मा १ हजार ७६८ उद्योग मात्र दर्ता भएको राष्ट्र बैंकको अध्ययनले देखाएको छ ।

उद्योगहरूको औसत क्षमता उपयोग ४८.५१ प्रतिशत रहेको छ भने गत वर्ष यस्तो क्षमता ५२.२९ प्रतिशत थियो । गत वर्षमा उद्योगहरूको उपयोग क्षमतामा प्लाष्टिकका सामानसम्बन्धी उद्योगको उपयोग क्षमता सबैभन्दा बढी शतप्रतिशत रहेको छ भने सबैभन्दा कम अन्न तथा पशुदानाअन्तर्गत पिठो उत्पादनसम्बन्धी उद्योगको उपयोग क्षमता १५.० प्रतिशत रहेको छ ।

यसैगरी, कागज उत्पादन, काठ तथा काठको सामान, अन्य खाद्य पदार्थ (प्रशोधित चिया), अन्य (अन्य लत्ता कपडा) र पशुदाना उत्पादन गर्ने उद्योगहरूअन्तर्गत चामल उत्पादनसम्बन्धी उद्योग, प्रशोधित दूध उत्पादनसम्बन्धी उद्योग र पशुदानासम्बन्धी उद्योगको उपयोग क्षमता क्रमशः ९०.० प्रतिशत, ५२.० प्रतिशत, ५१.११ प्रतिशत, ४८.९४ प्रतिशत, ४१.६७, २१.२३ प्रतिशत र १६.६७ प्रतिशत रहेको छ ।

यस प्रदेशमा औद्योगिक विकासका लागि आवश्यक पूर्वाधार, दक्ष जनशक्ति, कच्चा पदार्थको अभाव तथा विकट भौगोलिक बनावट जस्ता प्रमुख कारणहरूले गर्दा ठूला उद्योगहरूको सञ्चालन हुन सकेको देखिँदैन ।

कर्णालीमा आव २०७९/८० को असार मसान्तसम्म ३ अर्ब ९८ करोड ६१ लाख रहेको कुल औद्योगिक कर्जा थियो । गत वर्ष ३.३३ प्रतिशतले वृद्धि भई ४ अर्ब ११ करोड ८७ लाख रुपैयाँ पुगेको छ । समीक्षा वर्षमा विद्युत्, ग्यास तथा पानीसम्बन्धी उद्योगमा प्रवाहित कर्जा सबैभन्दा बढी २९.१७ प्रतिशतले वृद्धि र कृषि, वन तथा पेय पदार्थ उत्पादनसम्बन्धी उद्योगमा प्रवाहित कर्जा सबैभन्दा बढी ७.८५ प्रतिशतले कमी आएको छ । समीक्षा वर्षमा सुर्खेत जिल्लामा सबैभन्दा धेरै २ अर्ब ६० करोड ३ लाख रुपैयाँ औद्योगिक कर्जा उपयोग भएको छ भने सबैभन्दा कम १ करोड ६५ लाख रुपैयाँ डोल्पा जिल्लामा उपयोग भएको छ ।

गत वर्ष कर्णालीमा दर्ता भएका सवारीसाधनको संख्यामा ११.४९ प्रतिशतले कमी आई ३ हजार ४ कायम भएको छ । अघिल्लो वर्षमा सो संख्या ८३.२० प्रतिशतले कमी आई ३ हजार ३९४ रहेको थियो । अध्ययनअनुसार मोटरसाइकलको संख्यामा ३.१४ प्रतिशतले कमी आई २ हजार ४३८ कायम भएको छ भने अन्य सवारीसाधनको संख्यामा ३५.४६ प्रतिशतले कमी आई ५६६ कायम भएको छ ।

यस प्रदेशमा नेपाल टेलिकमबाट वितरित स्थायी टेलिफोन सेवाको संख्या १२.२६ प्रतिशतले वृद्धि भई १ हजार ६६६ पुगेको छ भने १ लाख ५ हजार ६० मोबाईल सिम कार्ड वितरण गरिएको छ । सो सङ्ख्या अघिल्लो वर्षको तुलनामा १५.०७ प्रतिशतले कमी हो ।

यस्तै, आव २०८०/८१ को असारसम्म यस प्रदेशमा सरकारी/सामुदायिक विद्यालयको संख्या ३ हजार ३४, विद्यार्थी संख्या ५ लाख ३२ हजार ७३८ र शिक्षक संख्या १६ हजार ६२७ रहेको छ । गत वर्ष सरकारी तथा सामुदायिक क्षेत्रका विद्यालयमा विद्यार्थी संख्यामा ०.३९ प्रतिशतले वृद्धि भएको हो । गत वर्षमा संस्थागत तथा निजी विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीको संख्यामा १.१८ प्रतिशतले कमी आएको छ भने विद्यालयको संख्यामा कुनै परिवर्तन आएको छैन ।

यस प्रदेशमा प्राविधिक शिक्षालयको संख्या १२७, विद्यार्थीको संख्या ३ हजार ५४ र शिक्षकहरूको संख्या ७३८ रहेको छ । अघिल्लो वर्ष प्राविधिक शिक्षामा अध्ययनरत विद्यार्थीहरूको संख्या ३ हजार २३१ रहेको थियो । यस प्रदेशमा रहेका सरकारी/सामुदायिक अस्पतालको संख्या, चिकित्सक संख्या र अस्पतालहरूमा रहेका शैयाहरूको संख्यामा क्रमशः १६.० प्रतिशत, ३०.१७ प्रतिशत र ११.४१ प्रतिशतले वृद्धि भई २९ वटा अस्पताल ३१५ जना चिकित्सक संख्या र १,२३० वटा शैयाहरू रहेका छन् ।