काठमाडौं । भद्रपुर–९ झापाकी श्यामप्यारी उप्रेतीले आइतबार जुत्ता चप्पल व्यापार प्रवद्र्धन मेलामा चार जोर जुत्ता किनिन् । उनले नेपाली जुत्ता टिकाउ र सस्तो भएकोले मेलामा किन्न आएको बताइन् ।

केही वर्षअघिसम्म स्वदेशमा उत्पादित जुत्ता–चप्पल भनेपछि राम्रो हुन्न होला भन्ने सोच्ने गरेकी रहिछन् उनले पनि । गत वर्ष सस्तोमा पाइन्छ भन्ने सुनेकै भारमा मेलामा आएकी थिइन् । सस्तो भएकै कारण जुत्ता पनि किनेकी थिइन् । उक्त जुत्ता बलियो र राम्रो भएकोले यसवर्ष चार जोर किनेको उप्रेतीले बताइन् । यस वर्षको मेलामा सबै परिवारका लागि एक/एक जोर किनेर फर्किइन् उनी ।

त्यस्तै, गोकुलगंगा–३ रामेछापका गोकुल कार्कीले पनि मेलामा तीन जोर जुत्ता किनेका छन् । आवश्यकताभन्दा मेलामा सस्तो भएकै कारण जुत्ता किन्न आएको कार्की बताउँछन् ।

उनलाई अर्काेपनि फाइदा लाग्छ मेलामा । पसल वा शोरुममा थोरै मोडलका हुने तर, मेलामा धेरै मोडलका हुने तथा छानी–छानी किन्न पाइने र पसलको दाँजोमा २/४ सय सस्तो भएकै कारण मेलामा जुत्ता किन्ने गरेको कार्कीले सुनाए ।

नेपाली जुत्ता सस्तो र राम्रो भएकोले सधैं नेपाली जुत्ता नै लगाउने गल्छी–७ धादिङका शिव पौडेलले पनि आइतबार तीन जोर जुत्ता किने । नेपाली जुत्ता आफ्नै उत्पादन हो भनेर मायाले किन्न सुरु गरेका उनी अहिले स्वदेशी उत्पादनलाई विश्वासले किन्न थालेको बताउँछन् । सधैं शोरुम तथा पसलबाट किन्ने उनले आज मेलामा सस्तो पाइने लोभले परिवारका सबैका लागि भनेर नै तीन जोर किनेका हुन् ।

नेपाली उत्पादनको बारेमा ग्राहकलाई जानकारी दिन र नेपाली उत्पादन पनि राम्रा छन् भनेर चिनाउन नेपाली उत्पादक मात्र सहभागी जुत्ता चप्पल व्यापार प्रवद्र्धन मेला गत बिहीबारदेखि जारी छ ।

फुटवेयर म्यानुफ्याक्चरर्स एशोसिएसन अफ नेपालको आयोजनामा जारी उक्त मेलामा साढे दुई करोडको व्यापार गर्ने लक्ष्य राखिएको फुटवेयर म्यानुफ्याक्चरर्स एशोसिएसनका उपाध्यक्ष तथा मेलाका संयोजक सुरज बन्जारे बताउँछन् । उनका अनुसार २५ दिनसम्म चल्ने मेलामा सुरुवाती चारदिनको तथ्यांक हेर्दा लक्ष्य पूरा गर्न सकिने विश्वास छ । अहिले दैनिक १५ लाखको हाराहारीमा कारोबार भइरहेको उनी बताउँछन् ।

सुरुवातको दिन उद्घाटन भएकोले थोरै कारोबार भएको थियो । दोस्रो दिनदेखि राम्रो कारोबार भइरहेको बन्जारेको भनाइ छ । उनका अनुसार नेपाली उत्पादनको प्रवद्र्धन गर्न आयोजित यस मेलामा आएका ग्राहकहरूले सबै मोडल र फेसनअनुसारका जुत्ता चप्पल खरिद गर्न पाएका छन् । साथै नेपाली कम्पनीहरूको बारेमा जान्न र बुझ्न पनि पाएका छन् ।

‘पहिलो मेला आयोजना हुँदा ग्राहकहरूको आकर्षण थिएन, तर अहिलेको आकर्षण राम्रो छ, स्वदेशी उत्पादनप्रतिको विश्वासले नै बढेको हो,’ उनले भने ।

स्वदेशी जुत्ता उत्पादक संगठित भएपछि स्वदेशी उत्पादनले गति लिएको र मेला आयोजना हुन थालेपछि धेरैको आकर्षण बढेको मेलाका संयोजक बन्जारे स्वीकार्छन् ।

उनका अनुसार बीचमा एसोसियसनको सहकार्यविना विदेशी जुत्ता चप्पल व्यापारीहरूले समेत मेला राख्न थालेका थिए । त्यो समयको मेलामा कुनै बेला स्वदेशी, कुनै बेला विदेशी जुत्ताहरू पाइन्थ्यो । बाह्रै महिना जुत्ताचप्पल मेलामात्र भइरहन्थ्यो । बाह्रै महिना मेला भएपछि ग्राहकको विश्वास घट्ने देखेर एसोसियसनकै पहलमा त्यस्ता मेला बन्द गरिएको थियो । त्यसपछि वर्षमा एक पटक महोत्सव र एक पटक व्यापार मेला गरी दुई पटक मात्र मेला लाग्ने गर्छ ।

दुई पटकको मेलामा धेरैभन्दा धेरै नेपाली कम्पनीहरूले आफ्ना कम्पनीको प्रवद्र्धन गर्न पाएका संयोजक बन्जारे बताउँछन् । त्यस मेलाबाट ग्राहकहरूले सस्तो, बलियो र राम्रो जुत्ता किन्न पाएकै कारण ग्राहकहरू दोहोरिएर आउने गरेका छन् ।

मेला महोत्सवले जुत्ता–चप्पलको ब्रान्डिङमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याएको आयोजकको अनुभव छ ।

यसपालिको जुत्ता चप्पल व्यापार प्रवद्र्धन मेलामा स्टल राख्नेमध्येको एक रोयल फुटवेयर इन्डस्ट्रिज पनि हो । रोयलले दैनिक दुई लाखको कारोबार गरिरहेको व्यवस्थापन प्रमुख शिव पौडेल बताउँछन् । विसं २०६७ देखि करिब चार करोडको लगानीमा उत्पादन सुरु गरेको रोयलले अहिले दैनिक एक हजार जोर उत्पादन गरिरहेको पौडेल बताउँछन् ।

‘हिजो नेपाली जुत्ता भन्ने बित्तिकै राम्रो र टिकाऊ हुँदैन भन्ने ग्राहकको सोच थियो, स्वदेशी उत्पादनले पनि क्वालिटी, डिजाइनिङ र लुक्समा विदेशी उत्पादनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्छ भनेर निरन्तर लागिरह्यो, अहिले ग्राहकको मन परिवर्तन भएको छ, पहिले जस्तो नाक खुम्च्याउँदैनन्,’ उनले भने ।

एक दशकअघि दैनिक १०० जोर उत्पादन क्षमताबाट सुरु भएको रोयल फुटवेयरले अहिले दैनिक एक हजार जोर उत्पादन गरिरहेको छ । यो ग्राहककै विश्वास हो । स्वदेशी ब्रान्डले बिस्तारै उपभोक्ताको विश्वास जित्नुका साथै मध्यम वर्गका उपभोक्ताले स्वदेशी ब्रान्ड खोजी–खोजी लगाउन थालेको पौडलको दाबी छ । अहिले ब्रान्डप्रति गौरव गरिरहेको उनी बताउँछन् ।

रोयलजस्तै बेस ग्लोबल प्रालि, बेस फुटवेयर इण्डस्ट्रिज, शिखर शुज इण्डस्ट्रिज, कोशेली छाला जुत्ता उद्योग, लालीगुराँस फुटवेयर, शुभकामना फुटवेयर प्रोडक्ट नेपाल, पवित्र शुज इण्डस्ट्रिज, रन शुज इण्डस्ट्रिज, नमस्ते फुटवेयर लगायतको सहभागिता छ ।

त्यस्तै, स्मार्ट सुज, वान ओर्ल्ड फुटवेयर, सुरभी पोलीमर्स, सम्राट शुज, ओएशिस फुटवेयर, किरण शुज म्यानुफ्याक्चर्स, बोस सुज, फुटस्टेप सुज र नियासा सुज गरी १९ कम्पनीको सहभागिता मेलामा रहेको छ । २ लाख ५० हजार भन्दा बढी स्वदेशी तथा विदेशी आगन्तुकहरुले भ्रमण गर्ने अपेक्षा आयोजकको छ ।

स्वदेशी उत्पादनले नेपालमा आफ्नो बजार बढाइरहेको छ भने विदेश निर्यात पनि गरिरहेको छ । भन्सार विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा २२ लाख ७४ हजार जोर जुत्ता विदेश निर्यात भएको थियो । यस आर्थिक वर्षको ९ महिनाको तथ्यांक हेर्दा ४३ लाख ६९ हजार ९३८ जोर जुत्ता निर्यात भएको छ । जसमध्ये स्पोर्ट्स शुज मात्र ४० लाख ८० हजार ६६५ जोर रहेको विभागले जनाएको छ । यसअघि आव २०७६/७७ मा ५६ लाख ६२ हजार जोर जुत्ता निर्यात भएको थियो ।

नेपालमा १८५० भन्दा बढी जुत्ताचप्पल उद्योग दर्ता छन् । दर्ता भएका मध्ये करिब १५ सय उद्योग सञ्चालनमा रहेको एशोसियसनले जनाएको छ । यी उद्योगका वार्षिक उत्पादन क्षमता १६ करोड जोर छ । तर, नेपालमा अहिले ६ करोड मात्र उत्पादन भइरहेको एशोसियसनका उपाध्यक्ष तथा मेला प्रवद्र्धनका संयोजक बञ्जराको भनाइ छ । जुत्ताको ६५ प्रतिशत बजार स्वदेशी उत्पादनले ओगटेको एसोसियसनले जनाएको छ । नेपाली जुत्ता उद्योगमा करिब ५५ हजारले प्रत्यक्ष रोजगार पाएका छन् । हाल दक्ष जनशक्ति, प्रविधि र कच्चा पदार्थमा विदेशको भरमा उद्योग रहेको उनी बताउँछन् । ५५ हजारले रोजगार पाए पनि ५० प्रतिशत विदेशी जनशक्ति छन् भने ५० प्रतिशत नेपालीले रोजगार पाएका छन् ।

नेपालमा वार्षिक ९ करोड जोर जुत्ताको माग छ । तर नेपालमा विदेशी उत्पादनले अझै ३५ प्रतिशत ओगटेको एसोसियसनले जनाएको छ । नेपाली उत्पादन क्षमता १६ करोड भए पनि बजारमा नेपाली उत्पादनको हिस्सा भने ६ करोड जति मात्र छ । बिस्तारै बजार हिस्सा बढ्दै जानु राम्रो संकेत भए पनि क्षमताभन्दा उत्पादन निकै कम भएकोले सुधार ल्याउनुपर्ने एसोसियसनको माग छ ।

एसोसियसनका उपाध्यक्ष भन्छन्, ‘सही तरिकाले आयात भएको जुत्ता चप्पल नेपालमा अतिन्यून छ तर हामी खुला सिमाना र कमजोर व्यवस्थापनका कारण अवैध निर्यातको मारमा छौं, सरकारले यति मात्र नियन्त्रण गर्यो भने हामीले धेरै उत्पादन गर्न पाउथ्यो ।’

नेपालमा सञ्चालित जुत्ताचप्पल उद्योगमध्ये १४० उद्योग एशोसियसनमा आवद्ध छन् । आवद्धमध्ये १९ उद्योगले यसपालिको महोत्सवमा सहभागी जनाएका हुन् । उनीहरू दैनिक व्यापारबाट खुशी छन् । कम्पनी अनुसार दैनिक एक लाखदेखि साढे तीन लाख रुपैयाँसम्म कारोबार हुने गरेको सहभायी कम्पनीका प्रतिनिधिहरू बताउँछन् ।

नेपाली बजारमा स्वदेशी जुत्ताको इतिहास विसं २०२२ सालबाट सुरु हुन्छ । २०२२ सालमा सरकारले पहिलोपटक बाँसबारी छाला जुत्ता कारखाना स्थापना गरेको थियो । उक्त कारखाना चीन सरकारको सहयोगमा स्थापना भएको थियो । २०४० सालपछि नेपालदेखि निजी लगानीमा जुत्ता उत्पादन सुरु भएको मानिन्छ ।

जारी मेलामा निःशुल्क प्रवेशको व्यवस्था गरिएको छ । मेलामा १० देखि ५० प्रतिशतसम्म छुट हुने आयोजकले जनाएको छ । मेला यही जेठ ८ गतेसम्म चल्नेछ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

लगानी बढाउन रसियाका उद्योगीलाई परिसंघको आग्रह, ३ संस्थासँग समझदारी

महासंघ र कतार चेम्बरबीच सम्झौता, लगानी र व्यापार विस्तारमा सहयोग पुग्ने

एक करोड लागतमा औद्योगिक ग्राम निर्माण हुँदै

संस्थापकहरूले ‘स्टार्टअप ब्रान्डिङ’ मा गर्ने यी १० गल्ती जसका कारण डुब्छ व्यवसाय

यी हुन् लगानी सम्मेलनमा निजी क्षेत्रबाट सोकेस गरिने ३१ परियोजना, कुन क्षेत्रबाट कति ?

नेपालले रुससँगको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई सदुपयोग गर्न जरुरी छ : ढकाल