शान्तिनगर गाउँपालिका लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत दाङ जिल्लाको पश्चिमी उत्तरतर्फ पर्दछ । यो गाउँपालिका प्राकृतिक स्रोत साधनका साथै धार्मिक तथा ऐतिहासिक सम्पदा, कला, सांस्कृतिक एवं पर्यटन लगायतका पक्षमा निक्कै धनी छ । यस गाउँपालिकाका अध्यक्ष हुन् कमानसिंह डाँगी । उनी जनप्रतिनिधिको रूपमा निर्वाचित भएर आएपछि गाउँपालिकाको स्वरुप नै परिवर्तन हुँदै गएको छ । गाउँपालिका समृद्धिको अभियानमा लागी परेको छ । भौतिक पूर्वाधारका दृष्टिकोणले पनि नमुना काम गर्दै गाउँपालिका अगाडि बढिरहेको छ । उनै अध्यक्ष डाँगीसँग गाउँपालिकाले हालसम्म गरेका उपलब्धि, विकास निर्माणको काम र भावी योजनाबारे विकासन्युजका लागि राजिब न्यौपानेले गरेको कुराकानीको सार :

तपाईं निर्वाचित भएपछि गाउँपालिकाले हासिल गरेका उपलब्धि के–के हुन् ?

हामी निर्वाचित भएपछि पालिकामा धेरै कुराहरूमा उपलब्धि भएको छ । गाउँपालिकाले शिक्षा, स्वास्थ्य, यातायात लगायतका भौतिक पूर्वाधारको क्षेत्रमा धेरै राम्रो काम गरेको छ । हामी निर्वाचित हुनुभन्दा अघि पालिकामा ३ ओटामात्र स्वास्थ्यचौकी थियो । हाल हामीले पालिकाको प्रत्यके वडामा स्वास्थ्यचौकीको स्थापना गरी नागरिकलाई सहज रूपमा स्वास्थ्य सेवाको पहुँचसम्म पुर्याएका छौं । हामी निर्वाचित भएर आउने बेलामा वडा कार्यालयसम्म मात्र सडक पुगेको थियो । हाल हामीले पालिकाको प्रत्येक टोलमा सडक संजाल पुर्याएका छौं । पालिकाले सडक विस्तारलाई मुख्य प्राथमिकतामा राखी पिच गर्ने र स्तरोन्नति गर्ने कार्यलाई निरन्तरता दिइरहेका छौं । प्रत्येक वडाका सडकलाई पिच गर्ने कामको पनि सुरुवात गरेका छौं ।

हामीले पालिकामा पहिलो वर्ष नै गरिब तथा विपन्न परिवारलाई लक्षित गरी खरको छानोमुक्त अभियान सञ्चालन गरेका थियौं । उक्त अभियान अन्तर्गत पहिलो वर्ष एक सय २२ घरलाई जस्तापाता उपलब्ध गराइएका थियौं । केही समय महामारीका कारण यो कार्यक्रम स्थगित भयो तर, यो अभियानलाई पालिकामा हाल निरन्तरता दिइरहेका छौं । पालिकामा खानेपानी, सिचाई सम्बन्धी काम पनि भएको छ । शिक्षा क्षेत्रतर्फको कुरा गर्दा हामीले पालिकाको प्रत्येक विद्यालयमा मन्टेश्वरी कक्षा सञ्चालन गरी पठन पाठनको सुरु गरेका छौं । पालिकाले गुणस्तरीय शिक्षालाई विशेष जोड दिँदै आएको छ ।

गाउँपालिकामा कृषि क्षेत्रतर्फ कस्तो कामहरू भएका छन् नी ?

गाउँपालिकाले कृषि क्षेत्रमा पनि धेरै काम गरेको छ । नागरिकको आय आर्जनको मुख्य स्रोत कृषि हो । यहाँका ८२ प्रतिशत नागरिकहरुले कृषि पेसा अँगालेका छन् । गाउँपालिकामा जीवन निर्वाहका लागिमात्र नभई आफ्नो घरायसी आवश्यकताको परिपूर्ति गर्न र अतिरिक्त आयआर्जन गर्नका लागि कृषकले पशुपालन गर्ने गरेको पाइन्छ । कृषिलाई व्यवसायीकरण गर्न पनि पालिकाले किसानहरुलाई आग्रह गरेको छ । हामी कृषि क्षेत्रलाई आधुनिकीकरण गर्नतर्फ पनि लागेका छौं । कृषि पेसा गर्ने कृषकहरुलाई पालिकाले प्रोत्साहन पनि गर्दै आएको छ । हामीले पालिकालाई ३ ओटा खण्डमा विभाजन गरी कृषिका कामहरू अगाडि बढाएका छौं । जस्तै, पालिकाको माथिल्लो भेगलाई बाख्रा, बिचलाई भैंसी र दक्षिणी भेगलाई गाई पकेट क्षेत्रको रूपमा छुट्याएका छौं । गाउँपालिकाले २५ ओटा गाई ५० प्रतिशत अनुदानमा किसानहरूलाई वितरण गरेको छ भने कृषिका विभिन्न कार्यक्रमहरू पनि सञ्चालन गर्दै आएको छ ।

कोरोना रोकथाम तथा न्यूनीकरणको लागि गाउँपालिकाको तर्फबाट कस्ता प्रयासहरू भएका छन् ?

विश्वभर महामारीको रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको असर पालिकामा पर्यो । यस महामारीबाट पालिका पनि अछुतो रहन सकेन । यस महामारीबाट बच्नको लागि जनचेतना जगाउने, मास्क र स्यानिटाइजर वितरण गर्ने गर्नुका साथै साबुनपानीले हातधुने कार्यमा जागरण ल्याउने काम पनि गरेका छौं । परीक्षण देखि क्वारेन्टिन व्यवस्थापन गर्नमा पनि पालिकाले महत्वपुर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ । पालिकामा संक्रमितको संख्या बढ्दै जाँदा कोभिड अस्पताल पनि सञ्चालनमा ल्याएका छौं । कोरोना भाइरसबाट यहाँका नागरिकलाई सुरक्षित राख्न गाउँपालिकाले ठुलो पहल गरेको छ । परीक्षण गर्दा पालिकामा हालसम्म लगभग १ सय १३ जनामा कोरोना भाइरस संक्रमण पुष्टि भएको छ । कोभिडका कारण पालिकाका ५ नागरिकहरूलाई गुमाएका छौं ।

स्थानीय सरकारमा काम गरेको ४ वर्ष परा हुँदा काम गर्दै जाँदा के–कस्ता चुनौती र समस्या आए त ?

स्वभाविकरूपले काम गर्दैगर्दा समस्याहरू आउँछन् नै । समस्यालाई सकेजति समाधान गरेर अगाडि बढेका छौं । सुरुमा सघीयताको अभ्यास गर्दैगर्दा ऐन तथा विभिन्न नीति नियम बनाउनको लागि केही समय लाग्यो । सुरुसुरुमा स्थानीय सरकारमा कर्मचारी अभावका कारण थुप्रै चुनौती र कठिनाइहरू सामना गर्नुपर्यो । कर्मचारी अभावका कारण दैनिक प्रशासन सञ्चालन गर्न समेत स्थानीय तहलाई हम्मेहम्मे परेको थियो । केही समयसम्म योजना सञ्चालन गर्न पनि अप्ठ्यारो भयो । हाल हामीलेस्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन तथा विभिन्न नीति,नियम र कानुनहरू बनाई स्थानीय सरकारका अधिकारका क्षेत्र प्रष्ट पारिसकेका छौं । गाउँपालिकाले दरबन्दी सिर्जना कर्मचारीहरू पनि राखेको छ । चुनौतीहरूलाई चिर्दै गाउँपालिकाको विकासको गतिलाई अगाडि बढाएका छौं ।

चुनावी बाचा कति पुरा भए, कति बाँकी छन् नी ?

जनताको आवश्यकता धेरै छन् । हामीले पनि जनताको आवश्यकता अनुसार नै काम गरी रहेका छौं । हामीले यहाँका समसामयिक विषयलाई समेटेर घोषणापत्र जारी गरेका थियौं । हाम्रो घोषणापत्रलाई रुचाएर जनताहरूले हामीलाई गाउँपालिकाको विकास र समृद्धिको जिम्मा दिनुभएको थियो । यस बिचमा हामीले दिनरात केही नभनी काम गरेका छौं । हामीले तत्कालीन र दीर्घकालीन योजनाहरू बनाएका थियौं । हाम्रो पहिलो प्राथमिकता भनेको सुशासन कायम गर्नु थियो । जसलाई हामीले केही महिनामै पूरा गरेका थियौं । हाल हामीले यहाँको भौतिक पूर्वाधार, शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन लगायत समग्र क्षेत्रको विकास गरेका छौं । चुनावी वाचा त लगभग पूरा गरिसकेका छौं । केही पूरा गर्न पनि बाँकी पनि छन् । पूरा गर्न बाँकी भएका कुराहरूको सम्भाव्यता अध्ययन भइसकेको छ । तर, सबै बोलेका कुरा पुरा गर्न सकिँदैन ।

चार वर्ष जनप्रतिनिधिका रूपमा काम गर्दाको अनुभव कस्तो रह्यो ?

जनताको सेवा गर्न पाउँदा म निकै खुसी छु । जनताको सेवा गर्नको लागि म सदैव तत्पर रहनेछु । त्यस कारणले पनि जनताले मलाई अगाडि बढाउनु भएको हो भन्ने मलाई लाग्छ । हामी जुन उत्साहका साथ निर्वाचित भयौं । त्यसपश्चात जनताका अपेक्षा र चाहनालाई क्रमबद्ध ढंगले पूरा गर्ने कोसिस गरिरहेका छौं । त्यसैले म मात्र नभई नागरिक पनि सन्तुष्ट हुनुहुन्छ भन्ने आशा गरेको छु ।

संघ तथा प्रदेश सरकारसँग स्थानीय तहको समन्वय कस्तो रह्यो ?

फरक पार्टीको नेतृत्व भएर होला संघ र प्रदेश सरकारसँग त्यति राम्रो समन्वय हुन सकेन । कहिलेकाहिँ प्रदेशको गोष्ठी सेमिनारमा गइयो तर, प्रदेशको मन्त्रालय कुन ठाउँमा कुन घरमा छ भन्ने कुरा पनि मलाई थाहा छैन । आफूले जानेअनुसार अनि भ्याएअनुसार समन्वय गरेर नै अगाडी बढिरहेका छौं । प्रदेशका मान्छेसँग चिनेकै भरमा पालिकामा बजेट आउने गरेको छ । संघ र प्रदेशबाट धेरै बजेट आएन, निर्देशन मात्र आयो ।

स्थानीय नागरिकहरूबाट विकासका कस्ता मागहरू आउने गरेका छन्, नागरिकका मागहरूलाई कसरी सम्बोधन गर्ने गर्नुभएको छ ?

गाउँपालिकाबाट जनताले धेरै कुराको अपेक्षा राखेका छन् । टोलटोलमा सडक त पुग्यो तर कालोपत्रे, स्तरोन्नती भए हुन्थ्यो भने कुरा देखिन्छ । भौतिक पूर्वाधारसम्बन्धी धेरै चाहना हुन्छ । जनताका विकासमा माग र आवश्यकता असीमित छन्, हामीले पनि पुरा गर्ने कोसिस गरिरहेका छौ । हामी जनताबाटै निर्वाचित भएर आएका हौं । त्यसैले सीमित स्रोत र साधका बाबजुद पनि जनतको अधिकांश आवश्यकताहरू पुरा गरेका छौं । जनताले महसुस गर्नेगरी काम गर्नुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ । पालिकामा भएको बजेटबाट स्थानीबासिको मागलाई सम्बोधन गर्ने गरेका छौं ।सुरुको वर्षदेखि नै जनताको चाहना र प्रत्यक्ष सहभागितामा काम गरिरहेका छौं ।

अब तपाईंको बाँकी रहेको कार्यकालमा गाउँपालिका भित्र के गर्ने लक्ष्य राख्नुभएको छ ?

अब हाम्रो कार्यकाल धेरै बाँकी छैन । हामीले जति पनि काम सञ्चालन गरेका छौं त्यसलाई जनताको बिचमा परिणाम देखाउने ठंगले अगाडि बढ्नु पर्छ भन्ने तयारी गरेका छौं । हाम्रो कार्यकालको अन्तिमसम्म हामीले सञ्चालन गरेको योजनाहरू पुरा गर्ने लक्ष्य छ । कृषि र पशुपालन क्षेत्रको विकास गर्ने हो । हामीले सञ्चालन गरेका तर पुरा नभएका योजनाहरूलाई पुरा गर्ने योजना समेत बनाएका छौं । विकास निर्माणको कामलाई तीव्रता दिने हो ।

सिंहदरबारको अधिकार गाउँमा महसुस गर्न पाए त नागरिकले ?

हामी शुसासनको लागि प्रतिबद्ध छौं । नागरिकले भन्ने ठाउँ हामीले दिएका छैनौं । काम गर्ने क्रममा कमी कमजोरी सबैबाट हुन्छ । तर, पनि नागरिकलाई हामीले सन्तुष्ट बनाएकै छौं जस्तो लाग्छ ।

स्थानीयस्तरका युवाहरूलाई रोजगारी सृजना गर्नको लागि कस्ता प्रयासहरू भएका छन् ?

यहाँका धेरैजसो युवा कृषि पेसामा आवद्ध छन् । कृषि पेसामा आधारित भएर युवाहरू स्वरोजगार बनि रहेका छन् । केही युवालाई विकास निर्माणको काममा पनि लगाउँदै आएका छौं । हामीले पालिकाको प्रत्येक वडामा एकसय जनासम्मको श्रमिक बैंक सञ्चालन गरेका छौं । जुनसुकै विकास निर्माणको काम भएपनि श्रमिक बैंक सूचीकृत भएका युवाहरुलाई मात्र काममा लगाउने भनेर हामीले अभियानको रुपमानै सञ्चालन गरेका छौं । तर, यो काम भएको छैन । खालि समयमा यहाँको युवाहरू कामको खेजिमा भारत जान्छन् । हामीले व्यवसायिक बन्न चााहने युवाहरूको लागि सामान्य ऋणको पनि व्यवस्था गरेका छौं । तर, व्यावसायिक बन्छु ऋण चाहियो भनेर हालसम्म युवाहरू आएका छैनन् । पालिकामा विभिन्न युवा स्वरोजगारका कार्यक्रमहरू रहेको छ । गाउँपालिकाका धेरैजसो युवाहरू कृषि पेसामा संलग्न छन् भने हामीले पनि युवालाई कृषि क्षेत्रमा जोडिन आग्रह गरेका छौं ।

अब, अन्त्यमा पालिकावासीलाई के भन्न चाहनुहुन्छ ?

हामीले गरेको कामबाट नागरिकहरू असन्तुष्ट हुनुहुन्छ भने मलाई भन्न सक्नुहुन्छ र मैले गर्नसक्ने काम अझै पनि गर्छु । नागरिकहरूले आफ्नो समस्या हामीसँग खुलस्त राख्नुहुन अनुरोध गर्दछु । सकेसम्म नागरिकका आवश्यकता पुरा गर्नेछौं । हामीले गरेको काममा कमी कमजोरी छन् भने त्यसलाई औंल्याइदिएर हामीलाई सच्चिने अवसर प्रदान गर्नुहुन पनि पालिकावासीसँग अनुरोध गर्छु ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

५ पालिकाको निर्णय : सार्वजनिक पदमा रहेकाले सामुदायिक विद्यालयमा सन्तान पढाउनुपर्ने

सामुदायिक विद्यालयमा छोराछोरी भर्ना गर्ने अभिभावकको निःशुल्क स्वास्थ्य बीमा

सीप मेला आयोजना गर्दै काठमाडौं महानगर, १५ हजारलाई रोजगारमूलक तालिम दिने 

वीरगञ्ज महानगरद्वारा ३६ करोड राजस्व संकलन

उद्यमीलाई उत्पादन र बजारसँग जोड्दै महानगर, शहरी गरिबीलाई अन्त्य गर्ने

ठूलोखोला जलविद्युत् आयोजनाको सुरुङ र ‘सर्ज साफ्ट’ जोडियो