काठमाडौं । २०३० सालको कुरा हो । सायद म करिब १५ वर्षको थिएँ । र, कक्षा १० मा पढ्दै थिएँ । म ‘क्विज कन्टेक्स्ट’ र स्पेलिङ्ग कन्टेक्स्टमा एकदमै इन्ट्रेष्टेड थिएँ । र, कतिपय प्रतियोगितामा भाग पनि लिन्थेँ । त्यो बेला शिक्षकहरुले ब्याल्क बोर्डमा दिनभर देशविदेशमा भएका घटनाहरु टाँगिदिनुहुन्थ्यो । र, हामी ध्यान दिएर पढ्थ्यौं ।

त्यही क्रममा एकदिन आइल्यान्डको राजधानी रेक्जाभिकमा वर्ल्ड टेष्ट क्यापियन टुरनामेन्ट भइरहेको भन्ने पढियो । योङ्गस्टार भर्सेस् एक्पेरिएन्स्ड । जसमा अमेरिकाको १५ वर्षको केटोले च्यालेन्ज गरेको थियो । र, उनले ५० वर्षकोलाई हराएर जिते हासिल गरे पनि । आफु पनि १५ वर्षकै उमेरको भएर होला मलाई त्यसमा खुब चाख लागेको थियो ।

अर्को, सेयर बजारसँग सम्बन्धित थियो । जुन म कहिल्यै पनि बिर्सिन्न । त्यो बेलामा मलाई सेयर बजारका एबीसी पनि थाहा थिएन । थाहा हुने कुरा पनि भएन । त्यतिखेर जापानमा सामान्य इकोनोमिक क्राइसिस थियो । क्राइसिस हुँदा सरकारले आफ्नो जनताहरुसँग बचत भएको पैसा सेयर बजारमा लगाउनुस् भनेर अपिल गरेको थियो । सरकारले इकोनोमी क्राइसिस्हरु हटाउनको लागि गृहिणी, विद्यार्थी, कर्मचारी, व्यवसायीहरु लगायत बचत भएको पैसा सेयर बजारमा लगाउन आग्रह गरेको थियो ।

त्यहाँको जनताहरु एकदम लोयल हुन्छन् । र, उनीहरुले सबैले आफ्नो बचतको पैसाहरु बजारमा लगानी गरे । त्यसको फलस्वरुप टोयटा, निसान, नेशनल प्यानासोनिक, जस्ता जति कम्पनी छन् जापानका आज यो लेभलमा पुग्न सफल भएका छन् । जुन जनताको लगानीले गर्दा हो ।

यसलाई नेपालमा कसरी रिलेट गर्छु भने । आजभन्दा करिब साढे ५ वर्षभन्दा अगाडि म कमलादीमा रहेको एक ब्रोकरकोमा काम गर्थें । एकदिन म त्यहाँ गइरहेको थिएँ । कमलादी गणेशथानतिर एकदमै लामो लाइन देखेँ । र मलाई के को लाइन रहेछ भनेर बुझ्न मन लाग्यो र हेर्न गएँ । र, अचम्म लाग्यो । त्यहाँ आईपीओ भर्नको लागि त्यत्रो लाइन रहेछ । त्यो पनि हाइड्रोको । त्यो क्रममा मैले ४/५ जना महिलाहरुलाई भेटेँ । र एक महिलालाई सोधेँ ‘दिदी तपाईं कहाँबाट आउनुभएको ?’ भन्दा उहाँले धादिङबाट आएको आईपीओ भर्न भन्नुभयो । अनि कति रुपैयाँको भर्नुहुन्छ भनेर सोध्दा उहाँले १० देखि १५ हजार रुपैयाँसम्मको भन्नु भयो । त्यसपछि मलाईं उहाँले भन्नुभएको कुराले छोयो ।

यससँगै मैले यी कुरालाई नेपालको पुँजीबजारसँग रिलेट गरेर हेर्दा के लाग्यो भने अहिले नेपालमा धेरै कामहरु छैनन् । खासगरी २०५१/२०५२ सालदेखि माओवादी इरा भयो । त्यसपछि धेरै उद्योगधन्दा बन्द भयो । कार्पेट गार्मेन्टहरु पनि ६०० वटा जति बन्द भयो । त्यसमा मेरो पनि पर्यो । म गार्मेन्टमा पनि काम गर्थें । करिब ३५ वर्षजति त्यहाँ काम गरेँ । मेरो श्रीमतीजीले पनि २८ वर्षसम्म उक्त गार्मेन्टको प्रडक्सन डिपार्टमेन्टमा रहेका काम गर्नुभयो । युनियनको समस्याले हाम्रो गार्मेन्ट बन्द भयो । बन्द भएपछि ६ देखि ८ महिनासम्म खाली बसेँ । त्यो अवधिमा लण्डन गएँ र फर्केर आएँ ।

जब मेरो गार्मेन्ट फ्याक्ट्री बन्द भयो । मलाईं पैसाको अभाव भयो । किनभने मैले जबरजस्ती बन्द गरेको थिएँ । त्यसपछि मलाईं के गरौं गरौं भयो । त्यसपछि विद्यार्थी हुँदा सेयर बजारमा लगानी गरेको सम्झना आयो । २०३२/०३५ सालमा म शंकरदेव क्याम्पसमा बिकम पढिरहेको थिएँ । मेरो एक जना पुरानो साथी हुनुहुन्थ्यो प्रमोद धिताल । जो सेयर मार्केटमा काम गर्नुहुन्थ्यो । उहाँसँग काम गर्न जान्दा जान्दा म बजारमा लाग्ने अवसर पाएँको थिएँ । त्यो बेलामा बुबाआमाले दिनुभएको पकेट मनिहरु सेभिङ्ग गरेर सेयर बजारमा लगानी गरेको थिएँ । त्यहि पैसाहरु सेयर मार्केटमा लगानी गरेको थिएँ । पहिलो लगानी नै अहिलेको नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकमा गरेको थिएँ । त्यस्तै, एभरेष्ट एन्स्योरेन्स र बङ्गलादेश बैंकको सेयर भरेको थिएँ ।

त्यो सेयर मैले आजभन्दा ११ वर्षअघि अर्थात जब मलाईं पैसाको खाँचो परेको थियो । त्यो बेला निकालेर हेर्दा डेढ करोड रुपैयाँ बराबरको सेयर भईसकेको थियो । जबकी मैले ४ देखि ५ लाख रुपैयाँ जतिको आईपीओ भरेको थिएँ ।

अनि मलाई बढो अचम्म लाग्यो । याे क्षेत्र त अचम्मकै रहेछ भनेर त्यो बेलादेखि सेयर मार्केटमा लागे । त्यतिबेला अहिलेको जस्तो अनलाइन मिडियाहरु केहि पनि थिएन । एक दुई जना थिएँ कुन सेयर किन्ने भनेर एसो हात राख्दिन्थे । त्यो हात हाल्देको भरमा हामीले सेयर किन्ने हो । किन कसो भन्ने कुनै कारण नै थिएन । त्यस्तो समय थियो ।

म बजारमा छिर्दा नेप्से परिसूचक ३४० थियो । त्यो बेला माओवादीको सरकार थियो । बाबुराम भट्टराई अर्थमन्त्री हुनुहुन्थ्यो । प्रधानमन्त्रीमा पुष्पकमल दाहाल । त्यो बेलामा उहाँले पुँजीबजारलाई जुवाको घर भनिदिनु भयो । ११७५ बाट मार्केट घटेर ३४० बिन्दुमा आईपुगेको थियो । म छिरे ३४० मा । लगानी गरेँ । लगानी गर्दा गर्दा २९२ मा झर्यो । यो अवधिमा मैले ५० लाख बढी रुपैयाँ गुमाईसकेको थिएँ । त्यहि मेला मेरो श्रीमतिजी लण्डनबाट फर्केर नेपाल आउनुभयो । एकदिन कोठामा टिभी हेर्दै चियानास्ता गर्दै थियौं । त्यहिबेला टिभीमा सेयर बजार धरासायी भनेर समाचार आयो । अनि श्रीमतिजीले गार्मेन्ट बन्द गरेर गलत समयमा सेयर बजारमा लाग्नुभएछ, नलाग्नु भन्नुभयो । त्यो बेला सबै रिलेटिभहरुबाट पनि तपाईं सेयर बजारमा नलाग्नु भन्ने जस्ता सुझाव आयो ।

तर मैले ‘एकदिन यस्तो समय आउँछ, जसले पुँजीबजारमा सबैले मेरो नाम चिन्छन् । अहिले सिक्दै छु । म यसलाई राम्रो बनाउनको लागि राम्रो काम गर्छु ।’ भन्ने लाग्यो । र, आफैले ब्यालेन्ससिट मार्फत कम्प्यारेटिभ चार्ट बनाउन थाले । अहिलेको जस्तो मिडिया थिएन । एक्सेल बनाउँन पनि आउँदैन थियो । कम्प्यारेटिभ चार्टबाट सबै निकालेपछि मेरो आइज वाईड भयो । र, त्यसपछि मैले लोन लिएर, घर लोनमा राखेर पनि सेयर बजारमा लगानी गरेँ । त्यो बेलामा सेयर मार्केट डुबेको भएँ म खत्तम हुन्थें । अहिले सडकमा हुन्थें ।

तर, मैले चुनौतिलाई सामना गरेँ । लगानी गर्दै गएँ । फलस्वरुपः के भयो भने ३४० बाट २९२ झरेको बजार त्यसपछि बढ्दै गयो । जति गुमाएको थिएँ त्यो सबै सजिलै रिकभर भयो ।

त्यसैले मैले सेयर बजारमा एउटा राम्रो लेशन पाएको हुनाले त्यसबाट एकदम प्रभावित भएर अहिले सबैलाई सेयर गर्ने गरेको छुँ । सबैलाइ सुझाव दिने गरेकाे छु । त्यसैले, यसमार्फत पनि म के भन्न चाहान्छु भने तपाईं विद्यार्थी, गृहिणी, या जो जे पेशामा आवद्ध हुनुहुन्छ । तपाईंले बचत गर्नुभएकाे रकम सेयर बजारमा लगाउनुहोस् । जसको रिटर्न भविष्यमा अवश्य नै राम्रो पाउनुहुनेछ ।

(एनवाईईएफ काठमाडौं च्यापटरले आयोजना गरेका भर्च्युअल सेसनमा लगानीकर्ता तथा नेपाल इन्भेष्टर्स फोरमका अध्यक्ष रौनियारले राखेका मन्तव्यको सम्पादित अंश)

सम्बन्धित शिषर्कहरु

दक्षिण कोरिया आर्थिक विकासको सुत्र, कोरियाली कम्पनीको नेपालमा लगानी

बैंकविरुद्ध अराजक गतिविधिको नतिजा खराब कर्जा, २६२ प्रतिशतसम्म बढ्यो

खराब कर्जाका कारण बैंकहरूको नाफा साढे १३ प्रतिशत घट्यो, कुन बैंकको कति ?

नेपाल आएका पर्यटकको दैनिक औसत खर्च ४१ डलर

लघुवित्तहरूले नियम विपरित शुल्क लिएपछि राष्ट्र बैंकले गरायो १.१४ अर्ब रुपैयाँ फिर्ता

डिजिटल अर्थतन्त्रको अभ्यासमा नेपाल