नेपालको लुम्बिनी प्रदेशअन्तर्गत गुल्मी जिल्लाको पूर्वी भेगमा पवित्र कालिगण्डकीको तटीय क्षेत्रमा अवस्थित प्राकृतिक रुपमा सुन्दर एवं रमणिय गाउँपालिका हो रुरुक्षेत्र गाउँपालिका । यो गाउँपालिका कृषि उत्पादन तथा पर्यटकिय गन्तव्यको रुपमा चर्चित त छ नै साथै ऐतिहासिक, धार्मिक एवं सांस्कृतिक रुपले पनि फरक विशेषता बोक्न सफल मानिन्छ । ६७ दशमलब ३७ वर्ग किलोमिटरमा फैलिएको यो गाउँपालिकामा ६ वटा वडा रहेका छन् । ४ हजार २ सय ७६ घरधुरी रहेको यस गाउँपालिकामा २३ हजार १ सय ५५ जनसंख्या छ ।

गाउँपालिकाको अधिकांश भाग पहाडी भूभागले ढाकेको छ भने यहाँ मिश्रित जातजातिको बसोबास रहेको पाइन्छ । गाउँपालिकाका ठूला आयोजना तथा परियोजनाहरु के कस्ता छन् ? जनप्रतिनिधि निर्वाचित हुनु अघि र निर्वाचित भैसकेपछि गाउँपालिकामा कस्ता खाले परिर्वतन आएका छन् ? रोजगारी सृजना गर्नमा गाउँपालिकाले कस्तो भूमिका खेलेको छ ? भन्नेलगायतका विषयमा केन्द्रीत हुँदै सो गाउँपालिकाका अध्यक्ष नीलकण्ठ गौतमसँग विकासन्युजका लागि राजिब न्यौपानेले कुराकानी गरेका छन् ।

सर्वप्रथम कृषिबाटै शुरु गरौं, गाउँपालिकाले कृषिक्षेत्र तर्फ के–कस्ता काम गरिरहेको छ ?

हाम्रो गाउँपालिका कृषि क्षेत्रको लागि उर्भरशिल भूमी हो । यहाँका धेरै नागरिकहरूले कृषि पेशा नै अँगालेका छन् । हामीले गाउँपालिकामा पशु र कृषिलाई नै प्राथमिकतामा राखेका छौं । कृषिका योजनाहरू पनि हामीले तयार पारेका छौं । ‘एक वडा एक उत्पादन’ भन्ने हाम्रो अभियान रहेको छ । भूगोल अनुसारको पकेट क्षेत्र पनि गाउँपालिकामा छुट्याएका छौं । पकेट क्षेत्र अनुसारको कृषिमा बजेट पनि विनियोजन गरेका छौं । वडा नं.१ मा लिची पकेट क्षेत्र र २ नं वडामा पशुपालन पकेट क्षेत्रको रूपमा छुट्याएका छौं । ४ नं. वडालाई सुन्तला पकेट क्षेत्र र ५ नं वडामा आलु क्षेत्रका रूपमा छुट्याएका छौं भने ६ नं वडामा बेमौसमी तरकारी खेतीको सुरुवात भएको छ ।

कृषकलाई कृषि अनुदान दिने व्यवस्था मिलाएका छौं । कृषि औजारको पनि हामीले कृषकलाई वितरण गर्दै आएका छौं । किटनाशक औषधी पनि वितरण गर्दै आएका छौं । बेला बेलामा कृषकलाई कृषि सम्बन्धी तालिम पनि दिँदै आएका छौं । हाम्रो गाउँपालिकाको प्रत्येक वडामा कृषक समुहहरुको गठन भएको छ । कुखुराको अन्डा, दुध, मकै, धानको उन्नत बिउ र घाँसको बिउ आदि उत्पादनमा पनि हाम्रो गाउँपालिका आत्मनिर्भर रहेको छ । गाउँपालिकामा गाई, भैँसी, बङगुर, कुखुराकाफर्महरू पनि सञ्चालनमा आएका छन् । विभिन्न जातको मकै र धानको बिउ समेत गाउँपालिकामा उत्पादन हुने गरेको छ । कृषि विकासका लागि गाउँपालिकाले विभिन्न किसिमका कार्यक्रमहरू गर्दै आएका छौं । कृषिको लागि मलको व्यवस्थापन गर्ने काम हामीले गरिरहेका छौं । सिचाई सम्बन्धी काम पनि गाउँपालिकामा भइरहको छ ।

गाउँपालिकाका कति नागरिकहरू कृषि पेशामा आवद्ध छन् होला ?

यहाँका धेरैजसो नागरिकहरू कृषि पेशामा नै आवद्ध छन् । यहाँका नागरिकहरूको मुख्य पेशा कृषि नै हो । प्रतिशतमै भन्नुपर्दा करिब ८० प्रतिशत मानिसहरू कृषि पेशामा आबद्ध छन् । गाउँपालिकामा राम्रो कृषि उत्पादन गर्ने किसानलाई सामान्य पुरस्कारको पनि व्यवस्था मिलाएका छौं । राम्रो कृषि उत्पादन गर्ने कृषकलाई अनुदानको पनि व्यवस्था गरेका छौं ।

आफ्नो गाउँपालिका भित्रका पर्यटकीय क्षेत्रको प्रचारप्रसार कसरी गरिरहनुभएको छ ?

हाम्रो गाउँपालिका पर्यटन क्षेत्रको लागि प्रचुर सम्भावना बोकेको ठाउँ हो । गाउँपालिकामा आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटक ल्याउन हामीले जोड दिइरहेका छौं । प्राकृतिक रूपले पनि हाम्रो गाउँपालिका निक्कै सुन्दर छ । ऋषि श्रृङ्गय तपस्या गरेको लेक गुफा भनेर चिनिने श्रृङ्गेश्वर तपोभूमि धाम पनि धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थलको रूपमा परिचित छ । यहाँ विशेष गरेर श्रावण औँसी र अन्य समयमा पनि भक्तजन आउने गरेका छन् । यो एक गाउँपलिकाको मनोरम दृश्य हेर्नेहरुको गन्तव्य स्थलको रूपमा पनि रहेको छ ।

बम्घा कोटमा रहेको मन्दिर र रानीले काटेको भनेर चिनिने ढुङ्गा पनि पर्यटकीय स्थलको रूपमा निकै महत्वपूर्ण रहेका छ । ग्वादीमा सिद्धबाबा, अचमेश्वरको मन्दिर तथा कृष्ण डाँडा पनि पर्यटकीय गन्तव्य रूपमा निकै चर्चित रहेका छन् । थानपती मन्दिर दर्शन तथा उक्त मन्दिर रहेको स्थानबाट आसपासको मनोरम दृश्यावलोकनको पनि गर्न सकिन्छ । यसै गरी बलेटक्सारको भैरव मन्दिर, बम्घाको मालिका मन्दिर, रुद्रबेनी आदि पनि पर्यटकीय स्थलको रूपमा महत्वपूर्ण रहेको छ । रिडीमा जलाशय बनाउने भनेका छौं यस ठाउँमा हाल तट्बन्ध र घाटहरुको पनि निर्माण भइरहेको छ । जसमा ५६ कारोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ भने ४ अर्ब रुपैयाको योजना यो रहेको छ । गाउँपालिकामा धार्मिक स्थलको पहिचान गरी मठ मन्दिरको निर्माण गर्ने काम पनि भइरहेको छ ।

गाउँपालिकामा रहेका ठूला आयोजना तथा परियोजनाहरू के–के छन् ?

गाउँपालिकामा धेरै कृषिका आयोजनाका कामहरु नै रहेका छन् । कृषिको लागि बजेट पनि छुट्याएका छौं । हाम्रो गाउँपालिकामा सडक निर्माणको काम पनि भइरहेको छ । हामीले गाउँपालिकाको प्रत्योक वडामा सडक पुर्याएका छौं । हिउदाबर्खेमा यातायत सञ्चालन भए पनि गाउँपालिकामा धेरै सडकहरु कच्चि रहेका छन् । ५ करोड रुपैयाँको बजेटमा वडा नं ४ र ५ मा सडकको पिच गर्न सुरु गरेको छौं । गाउँपालिकाको प्रत्येक घरमा बिजुली बाल्न पनि सफल भएका छौं । ‘एक घर एक धारा’ अभियान सञ्चालन गरेर प्रत्येक घरमा खानेपानी पुर्याउन पनि सफल भएका छौं ।

गाउँपालिकामा स्वास्थ्य क्षेत्र विकासको लागि कसरी काम गर्दै आइरहनुभएको छ ?

स्वास्थ्य क्षेत्रको विकासका लागि पनि हामीले गाउँपालिकामा धेरै काम गर्दै आएका छौं । राष्ट्रिय अभियान अन्तर्गत १५ शैया बडेको अस्पतालको निर्माणको काम भइरहेको छ । गाउँपालिकामा स्वास्थ्य केन्द्र पनि रहेको छ । प्रत्येक वडामा स्वास्थ्यका भवनहरू रहेका छन् । पहिला हामीले ‘घर घरमा स्वास्थ्य’ भनेर रोग अनुसन्धानको लागि स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई पठाएका थियौं । प्रत्येक वडामा प्रत्येक २ महिना शिविर पनि बस्छ । स्वास्थ्य क्षेत्रलाई पनि हामीले प्राथमिकतामा नै राखेका छौं । गाउँपालिकामा रहेका सबै नागरिकहरूको पहुँच प्राथमिक स्वास्थ्य सेवासम्म पुगेको छ ।

स्वास्थ्यकर्मीहरूसँग बेलाबेलामा छलफल गर्ने र तालिम दिने काम पनि हामीले गरिरहेका छौं । हाम्रो गाउँपालिकाको प्रत्येक वडामा स्वास्थ्य चौकीहरू छन् । स्वास्थ्य सेवालाई सहज बनाउनको लागि बजेट पनि छुट्याउँदै आएका छौं । गाउँपालिकामा स्वास्थ्यसम्बन्धी विभिन्न कार्यक्रमहरू पनि सञ्चालन हुँदै आएका छन् । राज्यले दिने औषधी हामीले नागरिकलाई निःशुल्क दिने गरेका छौं । हाम्रो गाउँपालिकामा २ वटा आयुवेर्दिक औषधालयका साथै निजी स्तरका क्लिनिक तथा मेडिकलहरूले स्वास्थ्य सेवा प्रदान गरिरेका छन् ।

खेलकुद विकासका लागि गाउँपालिकाले कस्ता आयोजनाहरू बनाएको छ ?

खेलकुद विकासको लागि खेल मैदानको व्यवस्था गरेका छौं । खेलकुलको लागि हामीले बजेट पनि छुट्याउँदै आएका छौं । गाउँपालिकामा खेलकुद समितिको पनि गठन गरेका छौं । खेलकुदका औपचारिक कार्यक्रम कसरी अगाडि बढाउने भनेर छलफल गरिरहेका हुन्छौं ।

गाउँपालिकाको सबै वडामा युवा क्लबहरू गठन भएका छन् । खेलकुद समिति र गाउँपालिकामा भएका युवा क्लबहरूमार्फत विभिन्न किसिमका खेलकुदहरू आयोजना हुने गरेका छन् । प्रायः गरेर बक्सिङ्ग, भलिबल, टेबलटेनिस, कराँते, फुटवल, क्रिकेट लगायतका खेलहरू गाउँपालिकामा आयोजना गर्ने गरिएको छ । गाउँपालिकाका धेरै युवाहरू खेलकुदतर्फ उत्सुक छन् ।

तपाईं निर्वाचित हुनुभन्दा अघि र निर्वाचित भइसकेपछि गाउँपालिकामा आएको परिवर्तन बारे केही बताइदिनुस् न । 

पहिलाको तुलनामा त अहिले व्यापक परिवर्तन आएको छ । पहिला पानीको हाहाकार थियो हाल घर घरमा पानीका धारा छन् । सडकहरू फराकिला हुन थालका छन् । कच्ची सडकहरू धमाधम पिच्च हुन थालेका छन् ।संरचना पनि बनेका छन् । जनताको आवश्यकता पुरा गर्नमा हामी खटिरहेका छौं । हाल गाउँपालिकाको कुनै पनि सेवा प्रवाहमा समस्या रहेको छैन ।

तपाईंको पालिकामा सबैभन्दा ठूलो उद्योग वा व्यापारीक कम्पनी कुन होला ?

हाम्रो गाउँपालिकामा ठुला उद्योगहरु त छैनन् । रिडीमा हाइड्रोपावर उद्योग रहेको छ । राष्ट्रकै एकमात्र कफि अनुसन्धान केन्द्र पनि हाम्रौ गाउँपालिकामा छ । गाउँपालिकामा स्थानीय नागरिकले सञ्चालन गरेका साना तथा मझौला उद्योग भने केही मात्रामा छन् । पालिकामा बरु कृषि उद्योग धेरै संख्यामा छन् । कृषकहरूले कुखुरा पाल्ने, भैँसी पाल्ने लगायतका काम गर्दै आएका छन् ।

गाउँपालिकामा सर्वसाधारणले के कस्ता समस्या लिएर आउँछन् ?

गाउँपालिकाको नगरिकहरु प्रायःजसो खानेपानी, बाटोघाटो, घरनक्सा पास, राहत सहयोग, न्याय निरूपण, पशुपन्छीको रोग, कृषिसम्बन्धी लगायतका समस्याहरू लिएर आउने गरेका छन् । तर पनि यी सबै समस्याको समाधान गरेर मात्र हामी अगाडि बढी रहेका छौं ।

शैक्षिक विकासको लागि गाउँपालिकाले कसरी काम गर्दै आइरहेको छ त ?

शैक्षिक विकासको लागि पनि गाउँपालिकामा धेरै काम गर्दै आइरहेका छौं । पहिला २ वर्ष त हामीलाई अनुसान कायम गर्न नै लाग्यो । ७ ओटा माध्यमिक तह, आधारभूत तह अन्तर्गत कक्षा ८ सम्म सञ्चालित ७ ओटा विद्यालय छन् र कक्षा ५ वा सो भन्दा तल सञ्चालित २९ ओटा विद्यालय गरी जम्मा ४३ ओटा विद्यालयहरू गाउँपालिकामा रहेका छन् । हाम्रो गाउँपालिकामा कृषि क्यापश पनि सञ्चालनमा आएको छ । विशेष गरेर शैक्षिक सुधारमा राज्यले जोड दिनु पर्ने कुरा पनि हो । गाउँपालिकामा विद्यालयका भवनहरू पनि निर्माण भएका छन् ।

अब तपाईंको बाँकी रहेको कार्यकालमा गाउँपालिकालाई कस्तो बनाउने योजना छ ?

हामीले दीर्घकालिन योजनाहरूको सुरुवात गरेका छौं । कतिपय योजनाको भने हामी अन्तिम चरणमा पुगिसकेका छौं । आर्थिक विकास, पर्यटन विकास आदिका कुरालाई दिर्घकालिन योजना बनाएर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने तथ्यमा जोड दिएका छौं । पूर्वाधार विकासको कुरामा पनि हामी अगाडि बढिरहेका छौं ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

महासंघमा संयोजकको जिम्मा सापकोटालाई, प्राथमिकतामा व्यवसायीका समस्या समाधान

ऐसले फर्निचर शोरुम अब नेपालमा, नयाँ युगको शुरुवात गर्ने (फोटो फिचरसहित)

फास्ट ट्रयाक तोकिएकै समयमा बन्छ, लागत बढेको छैनः प्रधान सेनापति

सचिव मरासिनीसहित ८ जनाले पाए सफाइ, सुनिल पौडेल दोषी ठहर

फास्ट ट्रयाक समयमै सम्पन्न गर्न समितिको सरकारलाई निर्देशन

बन्द भएका उद्योग सञ्चालन गर्न सरकारले नयाँ नीति ल्याउँछ : मन्त्री भण्डारी