बागमती प्रदेशको सिन्धुपाल्चोक जिल्लामा पर्ने एउटा सुन्दर गाँउपालिका हो बलेफी । यो गाँउपालिका पर्यटकीय स्थलको रुपमा पनि चर्चित छ । यो गाँउपालिकाभित्र धर्मिक अनुयायीहरु जस्तै हिन्दु, बौद्ध र क्रिस्चियनहरु बसोबास गर्ने गरेका छन् । यहाँको मुख्य भाषा भनेको नेपाली हो । त्यस्तै तामाङ, नेवारी र अरु भाषा पनि बोलिने गर्दछन् । संघीय राजधानी काठमाडौंबाट करिव ७० किलोमिटरको दुरीमा रहेको यो गाउँपालिकामा खास गरेर २ वटा सिमा रेखा, एउटा सुनकोशी नदि रहेको छ भने अर्काे बलेफी नदी रहेको छ । गाँपालिकामा ठूला परियोजनाहरु के के रहेका छन् ? खेलकुदका योजनाहरु के–के रहेका छन् ? कोरोनाले शैक्षिक क्षेत्रमा कस्तो असर पुर्यायो ? गाँउपालिकाले युवालाई रोजगारीको अवसर कसरी सिर्जना गरिरहेको छ भन्नेलगायतका विषयमा सो गाँउपालिकाका अध्यक्ष केदार क्षेत्रीसँग विकासन्युजका लागि राजिब न्यौपानेले कुराकानी गरेका छन्ः

गाँउपालिकामा कोरोनाले के–कस्ता असर पुर्याएको छ, अहिले अवस्था कस्तो छ ?

गाँउपालिकामा कोरोना भाइरसले ठूलो असर पु¥याएको छ । खासगरी शिक्षा, स्वास्थ्यमा, मानिसको व्यावसाहिक जिन्दगीमा असर पुगेको छ । कोरोनाको समयमा हामीले २ ठाँउमा क्वारेन्टिन व्यवस्था गरेका थियौं । त्यसै, गरेर हाम्रो प्राथामिक स्वास्थ्य केन्द्र व्यावस्थापन गरेका थियौं । २ सय जनालाई गाँउपालिकाको क्वारेन्टिनमा राखेका थियौं । आइसोलेसनमा पनि केहि मानिसहरुलाई राख्नु परेको थियो । कोरोनाको समयमा सोनिटाइजर, माक्सको प्रयोग गर्नु पर्छ भने चेतनाको विकास भएको थिएन । हामीले माइकिङ्ग गरेर जनचेतना बढाउने काम गर्यौं । गाँउपालिकाको तर्फवाट जनतालाई माक्स सोनिटाइजर, साबुन आदिको वितरण पनि ग¥यौं । साबुन पानीले हात धुनु पर्छ भन्ने चेतनाको अभिवृद्धि पनि ग¥यौं । हाल गाँउपालिकामा कोरोनाको प्रभाव छैन । तर पनि स्वास्थ्य सुरक्षाका मापदण्डहरु अपनाएर माक्स सेनिटाइजरको प्रयोग गरेर मात्र कामहरुलाई अगाडि बढाइरहेका छौं ।

कोरोनाको समयपछि गाँउपालिकाले विकास निमार्णको कामहरु कसरी अगाडी बढाइरहेको छ ?

विकास निर्माणको काममा कोरोनाले असर पु¥याएको छ । कोरोनाले कषिको काम, पशुपालनको काममा प्रभाव परेको छैन । विकास निर्माणको काममा ढिलाई भयो तर यसमा कोरोनाको प्रभाव परेका छैन । कोरोना जस्ता आपत विपत आइपर्यो भने स्वास्थ्य सेवालाई पूर्व तयारी राख्ख्नु पर्छ भन्ने चोतनाको विकास भएको छ । हाल हामी विद्युत, खोनेपानी, सिचाईको कामहरु गरिरहेका छौं ।

स्थानीय तह र प्रदेश सरकारबीचको समन्वय कसरी गरिरहनुभएको छ ?

सुरुमा क्वारेन्टिन जिम्मा स्थानीय तहले लिनुपर्छ भनिएको थियो । आइसोलेसनमा प्रदेश सरकारले हेर्नु पर्ने भनिएको थियो । कोरोनाको समयमा पनि प्रदेश सरकारले राम्रो भुमिका खेलेका थिएन । कोरोना विरुद्ध जनचेतना अभिबृद्धिको लागि प्रचार प्रसार गर्न प्रदेश सरकारले जम्मा १० लाख रुपैयाँ दिएको छ । कोरोनाको मात्र नभइ अरु कामको समन्वय ठिकै छ । प्रदेश सरकारले राखेका योजनाहरु करिव कार्यन्वयनको तहमा आएको छ । संघीय सरकारको विकास बजेट ५० प्रतिशत पनि खर्च हुने गरेको छैन । प्रदेश सरकारको ७५ प्रतिशत खर्च हुने गरेको छ भने स्थानीय सकारको शतप्रतिशत नै खर्च हुने गरेको छ । यो नतिजाले विकास निर्माणको मुल जिम्मा स्थानीय तहलाई दिनुपर्छ भन्ने देखाउँछ । केन्द्र सरकारले नीतिगत कामहरु गर्ने, विकास निर्माणका कुराहरु सबै प्रदेश सरकारलाई दिनु पर्छ । साना योजनाहरु सबै स्थानीय तहलाई दिनु पर्छ ।

स्थानीय तहमा काम गर्दा मुख्य समस्याहरु के–के आइपर्छन् ?

खासमा भन्नुपर्दा केन्द्र र प्रदेश सरकारले जे जस्ता कामहरु गर्छ हामीले पनि त्यस्तै काम गर्नुपर्छ । तर, हामीसँग विज्ञताको अभाव छ । कर्मचारीकै अभाव छ । यस्ता समस्याको सामना हामीले गरिरहेका छौं ।

केन्द्र सरकारबाट कत्तिको सहयोग मिलेको छ ?

केन्द्र सरकारबाट स्थानीय तहमा त्यति ठुलो सहयोग मिलेको छैन । केन्द्र सरकारबाट बजेट पठाउने वाहेक अरु सहयोग मिलेको छैन । केन्द्र सरकारले करिब ४ सय स्थानीय तहमा एकैचोटि ५ देखि १५ बेडको अस्पताल बनाउने घोषणा ग¥यो । गत मंसिर १५ गते सबै अस्पतालको सिलान्यास पनि भयो । मेरो गाँउपालिकमा प्रथमिक स्वास्थ्य केन्द्र छ, जुन गाँउपालिकाको वडा नं १ मा पर्छ । त्यो भवन भुकम्पपछि बस्न अयोग्य थियो । यो भवन निर्माणको लागि म आफै स्वास्थ्य मन्त्रालय ३ पटक पुगिसकेको छु । एउटाले अर्काेलाई पन्साउने र निर्णय नै नगरिदिने समस्या मैले भोगिरहेको छु । केन्द्र सरकारले अस्पताल निर्माणमा १८ करोड बजेटमा जम्मा एक करोड रुपैयाा मात्र पठाएको छ । पैसा नपठाए पनि टेन्डर खुलाउनेदेखि सबै व्यावस्थापन गाँउपालिकाले गर्न सक्छ । केन्द्र सरकारसँग तुरन्तै निर्णय गर्ने जिम्मा लिने अभिकारीको अभाव छ । केन्द्र सरकारबाट सशर्त र निशर्त भनेर दुई खालको बजेट आउने गरेको छ । एउटा शिक्षकको तलब र अर्काे कर्मचारी बजेट भनेर बर्षमा १५ करोड रुपैयाँ बजेट आउने गरेको छ । गाँउपालिकाको विभिन्न ठाँउमा कच्ची बाटोहरु छन् । कच्ची बाटोलाई १२ माहिना सञ्चालन गर्नेको लागि र यसलाई स्तरोन्नति गर्नको लागि धेरै बजेट आवश्यक पर्छ । पैसा भने केन्द्र सरकारबाट १५ कारोड रुपैयाँ मात्र आउने गरेको छ । यस्ता समस्या अन्य क्षेत्रमा पनि छन् ।

कस्ता किसिमको योजानालाई प्रथमिकता राखेर काम गरिरहनु भएको छ ?

गाँउपालिकमा बजेटको आकार हेर्ने हो भने हामीले सडकलाई नै प्रथमिकता दिएका छांै । शिक्षा र स्वास्थ्यलाई पनि प्रथमिकतामा नै राखेका छौं । गाँउपालिकमा रहेका नागरिकलाई निःशुल्क स्वास्थ्य सेवा दिन सकिन्छ कि भन्ने बारेमा पनि हाम्रो प्राथमिकता छ । विशेष गरेर शिक्षाको विकासबिना कुनै पनि प्रकारको चेतनाको विकास हुँदैन भनेर शिक्षालाई विशेष जोड दिएका छौं । खानेपानी र विद्युतमा पनि प्राथमिकता राखेका छौं ।

कोरोना भाइरसले शैक्षिक क्षेत्रमा कस्तो असर पुर्यायो, हालको शैक्षिक अवस्था कस्तो रहेको छ ?

कोरोनाले शैक्षिक क्षेत्रमा ठुलो असर पु¥याएको छ । लकडाउनको समयामा नियमित पठन पाठन सञ्चालन गर्ने नसकेकोले हामीले ८ महिना विद्यालय बन्द गर्यौं । लकडाउनको समयमा पनि अध्यापनलाई निरन्तरता दिनको लागि ३ वटा विधि अगाडि बढायौं । गाँउपालिकामा रहेको अधिकांश भुभाग ग्रमीण भेग रहेको छ । अनलाइनबाट पनि हामीले पठनपाठन सञ्चालन गरायौं । बजारमा रहेका विद्यार्थीलाई अनलाइनबाट पढायौं । अनलाइन शिक्षा पनि प्रभावकारी बन्न सकेन । अनलाइन शिक्षा सिमित विद्यार्थीहरुको लागि मात्र भयो । रेडियोबाट पनि शिक्षा सिकाइ प्रक्रिया भएको थियो । रेडियोबाट पनि शिक्षा प्रभावकारी बन्न सकेन । कोरोनाले गर्दा वालवालिकाको मनोविज्ञानमा पनि असर पुर्यायो ।

अबको समयमा कोरोनको प्रभाव शिक्षा क्षेत्रमा छैन । गाँउपालिकामा रहेको सबै विद्यालयका पठन पाठन सञ्चालन निरन्तर रुपमा अगाडी बढिरहेको छ । गाँउपालिकामा ४ वटा मावि छन् । १ देखि १० सम्म कक्षाहरु सञ्चालन भएक छन् । तर, दरबन्दीको हिसावले हेर्ने हो भने मावि तहमा पढाउने शिक्षक एक जना पनि छैनन् । निमावि तहको शिक्षक र आधारभुत तहको शिक्षकले १० कक्षासम्म पढाउनु पर्ने वाध्यता छ ।

गाँउपालिकामा रहेका ठुला योजना तथा परियोजनाहरु के–के रहेका छन् ?

गाँउपालिमा रहेको स्थानीय तह करीब करीब २० वर्षपछि गठन भएको हुनाले हाम्रो भैतिक संरचनाहरु थिएनन् । वडा कार्यलय भवन थिएनन् । भवनहरुको निर्माणको लागि धमाधम काम हुँदैछ । एउटा वडा भवन बनाउन मात्रै पनि ७० लाख रुपैयाँसम्म बजेट चाहिन्छ । गाँउपालिकमा जम्मा ८ वटा वडा रहेका छन् । स्वास्थ्य चौकीहरु बनाउन ७० लाख रुपैयाँदेखि ३ करोड रुपैयाँसम्म आवश्यक पर्छ । केही सडक कालोपत्रे गर्ने काम सुरु गरेका छौं । यसपालि हामीले २ वटा बाटो कालोपत्रे गर्न सुरु गरेका छौं । बलेफीदेखि जलबिरे जाने एउटा सडकको लागि २९ करोड रुपैयाँ केन्द्र सरकारले दिएको छ । यसको टेन्डर भएको ४ महिना पुरा भई सक्यो । तर, यो अझै प्रकियामा नै गएको छैन ।

आफ्नो गाँउपालिका भित्रका पर्यटकीय क्षेत्रको प्रचार प्रसार कसरी गरिरहनु भएको छ ?

गाँउपालिका काठमाडौंदेखि करिव ७० किलोमिटरको दुरीमा छ । खासगरेर गाँउपालिकाको २ वटा सिमा रेखा एउटा सुनकोशी नदी छ भने अर्काे बलेफी नदी छ । हाम्रो गाँउपालिकामा काठमाडौंबाट विदाको समयमा गएर शनिबार बसेर आईतबार अफिस भ्याउन सक्छन् । थेरै रकमा धेरै मनोरञ्जन पनि पाउन सकिन्छ । गाँउपालिकामा रहेको भोटेकोशी संसारमा रहेका ‘ह्वाइट रिभर’को नामले चिनिन्छ । संसारको एउटा आकर्षक रुपमा चिनिने यो नदी हाम्रो गाँउपालिकामा नै रहेको छ । यो नदीमा र्याफटिङ्ग हुने गरेको छ । यसलाई पनि हामीले प्रचार प्रसार गरिरहेका छौं । कोभिडको कारण पर्यटन क्षेत्र पनि पछि परेको छ । काठमाडौंमा धेरै जनसंख्या रहेको छ । काठमाडौंवाट नै घुम्नको लागि यो गाँउपालिकामा आउनेको संख्या ठूलो हुन्छ । आन्तरिक पर्यटनको सम्भावना ठूलो छ । भर्खरै खुलेको जुगल हिमाल आरोहण गर्ने बाटो यही गाँउपालिकाको वाटो भएर जानु पर्छ । यसको प्रचार प्रसार गर्ने सक्यौं भने वाह्य पर्यटन पनि धेरै ल्याउन सकिन्छ । यहाँ पुराना मठ मन्दिर, गुम्वा पनि रहेका छन् । यसको पनि हामीले प्रचार प्रसार गरिरहेका छौं । हामीले पर्यटनको लागि होमस्टेको पनि व्यवस्थापन गरेका छौं । १० लाख रुपैयाँमा लगानीमा हामीले होमस्टेको पनि सञ्चालन गरेका छौं ।

गाँउपालिकाले युवाहरुलाई रोजगारीको सिर्जना कसरी गरिरहेको छ ?

गाँउपालिकाको मात्र नभई देशको नै मुख्य समस्या भनेको नै बेरोजगारीको हो । शिक्षित जनशक्तिको लागि पनि रोजगारीको पर्याप्त अवसर छैन । यो गाउँपालिकामा जलविद्युत कम्पनीहरु आएका छन् । युवालाई त्यसमा उपयुक्त हुने खालका तालिमहरु दिने गरेका छौं । सिलाई कटाइका तालिम दिने, तालिम मात्र दिने होइन, सिकेको सिपलाई काममा उतार्नको लागि रकमको माग गर्नु भयो भने २५ हजार रुपैयाँदेखि ५० हजार रुपैयाँसम्म दिने गरेको छौं । युवाहरुको लागि हामीले विभिन्न सिपयुक्त तालिमहरु प्रदान गरिरहेका छौं ।

गाँउपालिकाले कृषि विकासका लागि के–कसरी काम गर्दै आएको छ ?

कृषि उत्पादनमा केही समस्या छ । चाहिएको समयमा मल नपाउने, विउ नपाउने समस्या छ । त्यसैले विउ भन्डारण गर्ने व्यवस्था मिलाएका छौं । सहकारीको विकास गरेका छौं । हामीले अनुदान दिने र समयमा मल ल्याउनको लागि प्रयत्न गरेका छौं । यस्तै, वन्यजन्तुको संख्या बढिरहेको छ । वन्यजन्तुले कृषकले उत्पादन गरेको तरकारी नस्ट गरिदिने गरेको छ । पशुपालनको कुरालाई पनि हामीले अगाडी सारेका छौं । युवाले बाख्रा, कुखुरा पालन सुरु गरेका छन् । हामीले बाख्रा पालन गर्नेलाई खोर व्यवस्थापन भनेर २५ हजार रुपैयाँ दिने गरेका छौं । २ वटा भैसी पालन गर्ने कृषकलाई १ वटा भैसी बराबर २० हजार रुपैयाँ अनुदान दिने व्यवस्था मिलाएका छौं । कृषिको लागि ढुवानी खर्च अनुदान दिने गरेका छौं ।

गाँउपालिकामा मानिसहरु प्रयाः कस्ता समस्याहरु धेरै लिएर आउने गर्दा रहेछन् ?

गाँउपालिकामा मानिसहरु धेरै समस्याहरु लिएर आउने गरेका छन् । सेवा प्रवाहमा समस्या रहेको छ । गाँउपालिकामा मानिसले सडक राम्रो चाहियो भन्छन् । मुख्य समस्याको रुपमा बेरोजगारीे समस्या छ ।

तपाईंको कार्यकालमा गाँउपालिकालाई कस्तो बनाउने योजना छ ?

गाँउपालिकामा रहेका नागरिकलाई उन्नति प्रगति गर्ने, समृद्ध बनाउने अभियानमा हामी लागेका छौं । भौतिक पूर्वाधार निर्माण पनि गररिहेको छौं । गाँउपालिकमा रहेका सबै वडामा विद्युत पुगेको छ । सबै घर घरमा सडक पुगोस् भन्ने योजना मेरो रहेको छ । गाँउपालिकमा रहेका हरेक स्वास्थ्यचौकी सञ्चालमा रहेका छन् । मैले धेरै विकास निर्माण गर्न चाहेको छु तर सिमित बजेटको कारण ढिलाई भएको छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

प्राधिकरणको आम्दानीबाट सरकारले दिने विद्युत सहुलियत धान्न सम्भव छैन : कुलमान घिसिङ

कति उपलब्धिमुलक रह्यो कतारका अमिरको नेपाल भ्रमण ?

नेपाल-कतार द्विपक्षीय वार्ता : नेपालमा लगानी गर्न प्रधानमन्त्रीको आग्रह

छनोट उपसमिति गैरकानुनी भन्दै पर्यटन बोर्ड सीईओ छनोट तत्काल रोक्न अदालतको आदेश

हिमालयन हाइड्रो एक्स्पोको चौथो संकरण सुरु, विद्युत् खपत बढाउने उद्देश्य

लगानी बढाउन रसियाका उद्योगीलाई परिसंघको आग्रह, ३ संस्थासँग समझदारी