काठमाडाैं । ‘नेपालमा सियो पनि बन्दैन’ यो वाक्यले आम नेपालीहरुलाई पनि गिज्याउँछ । केही सामाग्री विदेश जान्छन् र त्यहि सामानले केहि आकार लिएर नेपाल भित्रिन्छन् । यो प्रक्रियाले नेपाल र नेपाली अर्थतन्त्रमा ठूलो घाटा गरेको छ ।

यहि घाटा र सास्तीलाई मध्यनजर गर्दै डा. महाबिर पुनले राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रको स्थापना गरे । अनुसन्धानमा नविनता र प्रबिधि मार्फत नेपाललाई आर्थिक रुपमा समृद्ध बनाउने र प्रतिभावान नेपालीको सीप उपयोग गरी नयाँ कुरा आविस्कार गर्ने उद्देश्यका साथ उनले सन् २०१७ देखि आविस्कार केन्द्रको भौतिक काम सुरु गरे ।

केहि समय आर्थिक अभावले आविस्कार केन्द्र बनाउन नसकिने भन्दै आफुले प्राप्त गरेका अमूल्य पदक लिलामीमा समेत राखे । नेपाली युवालाई नयाँनयाँ आविस्कार, खोज र अनुसन्धानमा प्रेरित गर्ने उद्देश्यकाले आर्थिक जोडतोडका लागि कठोर संघर्ष पनि गरे ।

यहि संघर्ष र विभिन्न दाताहरुको आर्थिक तथा सामाजिक सहयोगले शुक्रबार त्रिभुवन विश्वबिद्यालयको परिसर भित्र उनले राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्र भवनको उद्घाटन गराउन सफल भए । करिब ६ हजार स्क्वायर फिटमा एक ठूलो भवन बनेको छ । जहाँ नविनतम आविस्कारसँग रम्ने र केहि आइडिया भएका युवाहरु जानेछन् र नयाँ प्रबिधिसँग खेलेर आफु र देश आर्थिक समृद्धिका लागि केहि योगदान गर्नेछन् । हाल आविस्कार केन्द्रमा ४८ जनाले विभिन्न क्षेत्र र प्रविधिसँग सम्बन्धित कामहरु गरिरहेका छन् ।

अाठ करोडको लागतमा आविस्कार केन्द्र

राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रको शुक्रबार उद्घाटन गरिएको हो । त्रिभुवन विश्वबिद्यालयका उपकुलपति सुधा त्रिपाठी, पूर्व विज्ञान, प्रविधि तथा वातावरण मन्त्री गणेश शाह, डेनमार्कका प्रोफेसर फ्लेमिङ टोप्से लगायतको उपस्थितीमा भवनको औपचारिक उद्घाटन भएको हो ।

सामाजिक अभियान्ता डा. पुनले आविष्कार केन्द्र निर्माण र सामानहरुको खरिदमा करिब अाठ करोड रुपैयाँ खर्च भएको बताए । शुरुमा आर्थिक जोहो गर्न धेरै गाह्रो भएपनि विस्तार सहयोगी हातहरु पनि बढ्दै गएको उनले बताए ।

केन्द्रको स्थापनाकै लागि विदेशी नागरिकहरुले पनि सहयोग गरेका छन् । डेनमार्कका प्रोफेसर फ्लेमिङ टोप्से, डेविड कोवासले पनि केन्द्रलाई आर्थिक सहयोग गरेको उनले बताए । आविस्कार केन्द्रका लागि आम विदेशी नेपाली संघ (म्यान्गो)ले पनि ६ लाख ६३ हजार रुपैयाँ आर्थिक सहयोग गरेको छ ।

डा. पुनले एनआइसी नेपाल गैर नाफामुलक कम्पनी भएकोले आविस्कारसँग सरोकार राख्ने र केहि सीप तथा आइडिया भएकाहरुले आएर काम गर्न सक्ने बताए । उनले अनुसन्धान र नविनताको संस्कृति विकास गर्नु, प्रतिभाशाली र रचनात्मक व्यक्तिलाई विदेश जानबाट रोक्नु र उनीहरुको प्रतिभालाई आर्थिक विकासको लागि प्रयोग गर्नु केन्द्रको मुख्य उद्देश्य भएको बताए ।

भवन उद्घाटन कार्यक्रममा त्रिभुवन विश्वबिद्यालयकी उपकुलपति त्रिपाठीले आविस्कार केन्द्रको स्थापनाले नेपाली विद्यार्थीहरुलाई धेरै सहयोग पुग्ने बताइन् । उनीहरुको प्रतिभालाई उत्प्रेरित गरेर विदेश जानबाट रोक्न केन्द्रले भूमिका खेल्ने उनले बताइन् । पुर्व विज्ञान,प्रविधि तथा वातावरण मन्त्री गणेश शाहले पनि बालबच्चाहरुको र प्रविधीसँग रम्न खोज्नेहरुको साथसाथै देशका आर्थिक विकासका लागि पनि टेवा पुग्ने बताए ।

गुन्द्रुक पकाउनेदेखि गाडी बनाउने काम गरिँदै

हाल आविष्कार केन्द्रमा विभिन्न प्रविधिहरुको सहायताले विविध मेसिनहरु निर्माण भइरहेका छन् । ती विभिन्न कामका लागि ४८ जना विद्यार्थी खटिएको पुनले बताए । केहि आइडिया भएकाहरुले केन्द्रमा आएर काम सिक्न सक्ने उनले बताए ।

उनीहरुको सपोर्टका लागि सम्पूर्ण सामाग्रीहरु उपलब्धता गराउने, उनीहरुको पकेट खर्च पनि केन्द्रले दिने उनले बताए । ‘पढेकाहरुसँग मात्र केहि आइडिया हुन्छ भन्ने आम मानिसहरुको मानसिकता हुन्छ’ उनले भने-‘नपढेकाहरुसँग पनि केहि आइडिया छ भने हामी उनीहरुलाई सहयोग गर्न तयार छौं, त्यो काम सफल होस् वा नहोस् ।’

काम सफल भएपछि व्यवसायिक रुपमा लागेर स्वयम् व्यक्ति र देशका लागि टेवा पुग्नु पर्ने उनले बताए । हाल केन्द्रमा २० प्रोडक्टका कामहरु भइरहेका छन् । सुर्यको तापबाट पानी तताउने मेशिन, तरकारी नकुहिने मेसिन, बेबी वारमर, इलेक्ट्रीक मेडिकल सिस्टम, मेडिकल ड्रोन, होमस्टे बुकिङ सिस्टम, मोटर एण्ड ब्याट्री डेभलप मेसनहरु बनिरहेको पुनले बताए ।

यस्तै बाँदर तर्साउने मेसिन, अगरबत्ती बनाउने मेसिन, सेलरोटी, गुन्द्रुक बनाउने मेसिन र अनलाइन टिकट बुकिङ सिस्टम पनि भयरहेको उनले बताए । केन्द्रमा आविस्कारका लागि लागेका विद्यार्थीहरुले प्लास्टिक बोतल रिसाक्लिङ सिस्टम, क्लोथ वासिङ मेसिन पनि बनिरहेका बताए । हाल केन्द्रमा सातवटा प्रडक्टहरु विक्रि वितरणका लागि तयार भएको उनले बताए ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

अमेरिकामा टिकटकमाथि प्रतिबन्ध लगाउने विधेयक पारित

संस्थापकहरूले ‘स्टार्टअप ब्रान्डिङ’ मा गर्ने यी १० गल्ती जसका कारण डुब्छ व्यवसाय

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा इडुरोम सञ्चालन गर्न समझदारी

यी हुन् लगानी सम्मेलनमा निजी क्षेत्रबाट सोकेस गरिने ३१ परियोजना, कुन क्षेत्रबाट कति ?

कतारमा बोतल पानी निर्यातको अवसर, वार्षिक चार करोड डलरको बजार

ह्वासिङ नारायणी सिमेन्टले थप्यो साढे ६ अर्ब लगानी, डाबर नेपाल पनि आक्रामक बन्दै