काठमाडौं । चार वर्षअघि रमेशकुमार निरौला नेको इन्स्योरेन्सको अध्यक्ष हुँदा कम्पनीको प्रिमियम वार्षिक ३५ करोड रुपैयाँ थियो । बीमा समितिको निर्देशन अनुसार २५ करोड चुक्ता पुँजी पुर्याउन कठिन भएर प्रिमियर इन्स्योरेन्ससँग मर्जरको प्रक्रियामा थियो । सेयर मूल्य प्रतिकित्ता १५० को हाराहारीमा थियो ।

अहिले सेयरको मूल्य प्रतिकित्ता ३९० भन्दा माथि छ । गत वर्ष १९१ करोड प्रिमियम आर्जन गरेको छ । ३४ करोड खुद नाफा गरेको छ । चार वर्षमा कम्पनीले सेयरधनीलाई १२१ प्रतिशत बोनस सेयर दिएको छ । प्रस्तावित १२ प्रतिशत बोनस वितरणपछि कम्पनीको चुक्ता पुँजी १३१ करोड बन्दैछ । कम्पनी बलियो भएको छ ।

‘खुद नाफाको आधारमा हामी दोस्रो स्थानमा छौं । प्रिमियमको आधारमा शिखर पहिलो, सगरमाथा दोस्रो, नेको तेस्रो स्थानमा छ । नाफाको हिसावले शिखर पहिलो, हामी दोस्रो स्थानमा छौं । कुल प्रिमियम र खुद नाफाको अनुपातका आधारमा हामी पहिलो स्थानमा छौं’- अध्यक्ष निरौला व्याख्या गरे-‘हामीले  १९१ करोड प्रिमियम संकलन गरेर ३४ करोड नाफा गर्यौ । शिखरले ३२५ करोडको कारोबार गरेर ४७ करोड मात्र खुद नाफा गरेको छ ।’

हाल नेकोको चुक्ता पुुँजी १ अर्ब १७ करोड रुपैयाँ छ । फेरी कम्पनीले १२ प्रतिशत बोनस सेयर दिने निर्णय गर्यो । के लगानीकर्तालाई नगद लाभांश चाहिँदैन ?

अध्यक्ष निरौलाका लागि यो गम्भीर प्रश्न भयो । उनले भने-‘बीमा कम्पनीलाई मर्जरमा जान बीमा समितिले दवाव दिएको छ । बीमा समितिले निर्जीवन बीमा कम्पनीको चुक्ता पुँजी २ अर्ब बनाउने आभास हामीले पाएका छौं । त्यसैले हामीले फेरी बोनस दिने निर्णय गरेका छौं ।’

पाँच वर्षको सबै परिसूचकमा पहिलो हुने योजनासहित काम गरिरहेको उनले सुनाए । ‘रिटेल विजनेशमा हामी अहिले पनि नम्बर वान छौ । एभिएशन विजनेश हामीसँग नभएकोले केही समय मिहेनत गर्नुपर्छ । केही वर्षमा अर्थतन्त्र बुम हुन्छ, हुन्छ । अर्थतन्त्र बुम हुँदा बीमा कम्पनीहरुले लाभ लिन सक्छन् । त्यो बेला हामी पहिलो कम्पनी बन्छौं’- उनले आत्मविश्वास व्यक्त गरे ।

उपेन्द्र महत्तो, रमेशकुमार निरौला, इन्द्रबहादुर थापा र रामेश्वर सिंह सिजापति संलग्न विनायक कम्पनीले नेकोमा लगानी गरेपछि निरौलाले अध्यक्षको जिम्मेवारी पाए । उनी कार्यकारी पदमा छैनन् । तर, प्रायजसो कार्यालय जान्छन् । कम्पनीलाई शुक्ष्म रुपमा नियाल्छन्, सुधारका योजना बनाउँछन् । व्यवस्थापन समितिबाट नै कम्पनीका सबै काम गराउँछन् ।

‘मैले यो कम्पनीमा कुनै पनि कर्मचारीलाई हटाइन । प्रभावकारी रुपमा काम गराउने क्रममा कसैकसैले आफै छोडे । राम्रो काम गर्नेले मौका पाए । हामीले बैकिङ क्षेत्रबाट केही नयाँ मान्छे ल्यायौं । परिणाम राम्रो आयो’ उनले सुनाए ।

छोटो कर्पोरेट यात्रा

निरौलाको कर्पोरेट यात्रा लामो छैन । एनडीइपी डेभलपमेन्ट बैंकमा एक कार्यकाल र माछाुपुच्छ्रे बैंकमा एक कार्यकाल सञ्चालक भएर काम गरे । पब्लिक कम्पनीको सञ्चालक समितिमा रहेर काम गर्नु उहाँको लागि तेस्रो कम्पनी हो नेको ।

बिऊ राम्रो

पब्लिक कम्पनीमा सञ्चालक वा अध्यक्ष बन्न आवश्यक पहिलो सर्त हो लगानी । उनी कति ठूलो लगानीका मालिक हुन् ? हामीले जान्न प्रयास गर्यौँ । उनले अर्को पटकलाई भाका सारे ।

‘म सफल लगानीकर्ता हुँ’ उनले भने-‘सेयर लगानीबाट राम्रो प्रतिफल आउँछ । राम्रै जीवन बिताउनु पुग्छ ।’

निकै जोड गर्दा पनि उनले लगानीबारे खुलेर अंक बोलेनन् । ‘नेको इन्स्योरेन्समा २ प्रतिशत सेयर छ । युनिलिभर, नागरिक लगानी कोषमा राम्रो लगानी छ । केही नयाँ बीमा कम्पनीमा प्रमोटर सेयरमा लगानी गरेको छु ।’

सेयर बजारमा प्रवेश गर्दा उनले लगभग ५ लाख रुपैयाँ लगानी गरेका थिए । उनको पहिलो लगानी माछापुच्छ्रे बैंकको सेयरमा थियो । वि.स. २०६१ सालतिर उनले किन्दा कित्ताको १ सय ७० रुपैयाँ परेको थियो । त्यहि बैंकमा उनी सञ्चालक पनि बने ।

विगतमा सञ्चालक भएको माछापुच्छ्रे र हालको देवः विकास बैंक दुबैमा एक कित्ता पनि सेयर नभएको उनले खुलाए । कारण खुलाए-‘सेयर बजारको गेम जित्नु भनेको विज्ञान र कलाको राम्रो प्रयोग गर्नु हो ।’

बिऊ राम्रो भएमा फल राम्रो हुने विश्वास उनलाई छ । ‘बरको विऊ तोरीको गेडाभन्दा सानो हुन्छ । त्यो सानो बिऊबाट ठूलो बरको रुख बन्छ’–उनले भने-‘दुब्लो मान्छेको दिमाग पनि एटम बम भन्दा ५ लाख गुणा शक्तिशाली हुन्छ ।’

चाहाना डाक्टर, बने पूँजीपति

पारिवारिक पृष्ठभूमि, पढाई र जागिरे जीवन भन्दा अलग स्थानमा छन् रमेश निरौला यतिबेला । चाहाना डाक्टर बन्ने थियो, तर बने पूँजीपति ।

उनको पहाड घर ओखलढुंगा हो । उनको परिवार सो स्थानबाट सिरहाको सिमरामा बसाई सरेर आएको थियो । हाल सर्लाही जिल्लाको बाग्मतीमा वसोबास रहेको छ ।

गोल बजारको श्री जनता माध्यमिक विद्यालयबाट उनले स्कूले शिक्षा आर्जन गरे थिए । वि.स. २०३८ सालमा एसएलसी परीक्षा पाए गरे । उनले ८ कक्षादेखि बेच्चमा बसेर बढेका हुन् । ‘कक्षा ७ सातमा अध्ययन गर्ने बेलासम्म पनि घरबाट बोरा बोकेर विद्यालय जानु पथ्र्यो’ उनले सम्झिए ।

उनका छोरा एमबीवीएस गर्दैछन् । छोरी विविए पढ्दैछिन् । छोराछोरीको स्कूले जीवन र आफ्नो स्कूले जीवन तुलाना गर्दै भने–‘हामी गुच्चा खेलेर हुक्र्यौ । हाम्रा छोरा छोरी प्रविधिसँग खेलेर हुर्किए । पहिलेको आईए पढेको विद्यार्थीले नपाएको ज्ञान अहिलेको ८ कक्षाको विद्यार्थीले लिइसकेको छ ।’ तर विकाससँगै प्रतिस्पर्धा बढेकोले नयाँ पुस्ताको जीवन सहज नभएको उनको बुझाई छ ।

बीरगञ्जस्थित ठाकुराम बहुमुखी क्याम्पसबाट आइएसी र बीएससी अध्ययन गरे दिदीको घरमा बसेर । ‘साइन्स पढ्दा डाक्टर बन्छु भन्ने थियो । त्यो रहर वा कहर नभई फेसन थियो’ उनले भने–राम्रो पढाई भएको विद्यार्थीले साइन्स पढ्नुपर्छ भन्ने फेसनमा उनी फसे । ‘अग्रेजी कमजोर थियो । चार कक्षामा एवीसी पढेको मान्छे । पढेर जानेको कुरा पनि अंग्रेजीमा लेख्न नसकेर माक्स कम भयो’ उनले भने–‘केमेस्टीमा एमएसी गर्दै थिए । पहिलो वर्षको परीक्षा मुम्बई स्थीत एक कम्पनीमा काम गर्ने अवसर जुर्यो । पढाई छोडेर जागिर खान गएँ ।’

सेयर बजार भनेकै त्यहि हो । सानो पूँजी लगानी गरेर पनि ठूलो पूँजीपति बन्न सकिन्छ । बिऊ सहि ठाउँमा पर्यो भने बरको रुख बन्छ । गलत ठाउँमा पर्यो भने त्यो कुहिन सक्छ ।

उनी एमआर (मेडिकल रेप्रिजेन्टिभ) बने । त्यतिबेला यो पेशा निकै राम्रो मानिन्थ्यो । परिवार र आफन्त सबै खुशी भए । उनको कार्यक्षेत्र बीरगञ्ज केन्द्रीत भयो । उनले पूर्वमा राजविराजदेखि पश्चिममा नारायणघाटसम्म हेर्थे ।

वि.स. २०५१ साल फागुन महिनामा उनको विवाह भयो । विवाहपश्चात घुमफिर गर्नु पर्ने काम सकसपूर्ण बन्दै गयो । श्रीमती, घर–परिवारलाई समय दिनै नपाइने बाध्यताले त्यो पेशा छाडिदिए ।

२०५३ सालमा उनी जागिर छोडेर काठमाडौ आए । सोही अवधिमा उनले सरकारी जागिरको लागि समेत प्रयास गरे । २०५५ र ५६ सालमा दुई पटक लोक सेवाको परीक्षा दिएपछि उमेरले नेटो काट्यो । अब सरकारी जागिर खान उनले नपाउने भए ।

त्यसपछि गोरखा आयुर्वेदमा म्यानेजर भएर ५ वर्ष काम गरे । वि.सं २०६१ सालमा सेयर बजारमा प्रवेश गरे । र, यहि क्षेत्रबाट उनी पब्लिक फिगर, पुग्ने पैसा पनि कमाए ।

सेयर बजार भनेकै त्यहि हो । सानो पूँजी लगानी गरेर पनि ठूलो पूँजीपति बन्न सकिन्छ । ‘बिऊ सहि ठाउँमा पर्यो भने बरको रुख बन्छ । गलत ठाउँमा पर्यो भने त्यो कुहिन सक्छ ।’

‘विजनेशमा कानुनी रुपमा फाइदा कमाउने नाफामा जान्छन्, तर सेयर बजारमा पोर्टफोलियो व्यवस्थापन गर्नेहरु अगाडि हुन्छन् । सेयर बजारमा छिर्न तथा निस्कन सही समयको छनोट गर्नु पर्छ’–उनले भने ।

फेरी उनले वारेन वफेटको लगानी सुत्र सम्झिए । भने–‘सेयर बजार घटेको बेलामा किन्न पर्छ, तर बजार बढेको बेलामा पनि बेच्नु सक्नु पर्छ ।’

सम्बन्धित शिषर्कहरु

नेपाल आएका पर्यटकको दैनिक औसत खर्च ४१ डलर

सीए सम्मेलनमा समकक्षताको वहस, कहिलेसम्म मुद्दा लड्ने ?

लघुवित्तहरूले नियम विपरित शुल्क लिएपछि राष्ट्र बैंकले गरायो १.१४ अर्ब रुपैयाँ फिर्ता

डिजिटल अर्थतन्त्रको अभ्यासमा नेपाल

भारत छिर्दै टेस्ला, टाटा मोटर्सलाई चुनौती

सूर्यज्योति लाइफ र प्रभु इन्स्योरेन्सको लाभांश सुरक्षित गर्ने आज अन्तिम दिन