नेपाल इन्भेष्टर फोरमका अध्यक्ष अम्बिकाप्रसाद पौडेलले सेयर बजारमा ट्रेडिङ र इन्भेष्टमेन्ट दुबैमा ठूलो लगानी गर्नुभएको छ । हाथवे इन्भेष्टमेन्ट नेपाल लिमिटेडका प्रबन्ध निर्देशक पौडेल अरुण फाइनान्सको अध्यक्ष, चन्द्रगिरी हिल्स लिमिटेड र हिमालय पावर पार्टनर लिमिटेडको सञ्चालक हुनुहुन्छ । पछिल्लो समय उहाँलाई उत्पादन मुलक उद्योगमा रुची बढेको छ । त्यसैले उहाँले पोखरामा न्यू लिङ्क कपि उद्योग सञ्चालन गरिरहनुभएको छ । तर उहाँको विजनेश प्यासन भनेकै पुँजी बजार हो । पछिल्लो समय पुँजी बजारमा निरन्तर गिरावट आएको छ । यसको कारण के हुन् ? सेयरको मूल्य घट्दा लगानीकर्ताले कसरी लगानी सुरक्षित गर्ने र नाफाको प्रयास गर्ने ? प्रस्तुत छ विकासन्युजको नियमित स्तम्भ विकास वहसका लागि प्रधान सम्पादक रामकृष्ण पौडेले उहाँसँग गरेको कुराकानी ।

अम्बिकाप्रसाद पौडेल, प्रबन्ध निर्देशक-हाथवे इन्भेष्टमेन्ट नेपाल लिमिटेड

धेरै कम्पनीहरुको नेतृत्वमा हुनुहुन्छ, बढी समय केमा बित्छ ?

अरुण फाइनान्सको अध्यक्ष, चन्द्रगिरी हिल्स र हिमालय पावर पार्टनर लिमिटेडको सञ्चालक मात्र भएकोले ती कम्पनीको दैनिक सञ्चालनमा मैले समय दिनु पर्दैन । दैनिक रुपमा म संलग्न हुने हाथवे इन्भेष्टमेन्टमा नै हो ।

जब मैले २०६६ चैत्र सरकारी जागिर छोडेर पुँजी बजारमा प्रवेश गरेँ तब म निरन्तर पुँजी बजारमा क्रियाशित छु । मेरो रुची पनि पुँजी बजारमा नै छ र सक्रियता पनि यसैमा छ । सेयरको कारोबार हुने दिन विहान ११ बजेदेखि ३ बजेसम्म मलाई कसैले पनि डिस्टर्ब नगरिदिए हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ ।

तपाई सेयर बजारमा झुम्मिन थालेदेखि अहिलेसम्म भएको आरोह–अवरोह र तपाईको अनुभव कस्तो रह्यो ?

संधै जागिर गरेर हुँदैन, व्यवसायमा लाग्नु पर्छ भनेर मैले सिकेको पुँजी बजारबाट नै हो । यस बजारमा मैले गुमाएको पनि छु, कमाएको पनि छु । यस बजारमा धेरै कुरा सिक्दैछु र पुरै इन्जोई पनि गरिरहेको छु ।

विगत नौ वर्षमा मैले भोगेको आरोह अवरोह साँच्चिकै वर्णनयोग्य पनि छ र कसैले नजिकबाट हेर्छ भने सिक्ने योग्य पनि छ । मैले जे गल्ती गरेँ, अरुले त्यो गल्ती गर्नु पर्दैन, मलाई नजिकबाट हेर्ने हो भने ।

गल्तीले मान्छेलाई परिपक्क बनाउँछ । पहिला म धेरै कुरा जान्दछु भन्ने लाग्दथ्यो । अहिले म धेरै कुरा जान्दिन भन्ने लाग्छ । लगानीकर्ताको मनोविज्ञान नै परिवर्तन भैराखेको हुन्छ । प्रविधिको प्रयोगमा धेरै परिवर्तन आइरहेको हुन्छ । पुँजीबजारको डाइमेन्सनहरुमा व्यापक परिवर्तन आईराखेको हुन्छ । आई रियल्ली लभ टु लर्न । मलाई लाग्दैन म भइङकर जान्ने लगानीकर्ता हुँ । म त सिकारु हुँ ।

व्यवसाय गर्छु भनेर यसभित्र छिर्न जति सजिलो छ, यसभित्र छिरेर सफल हुन धेरै कठिन छ । उत्पादन भएको तयारी वस्तु देख्दा धेरैलाई राम्रो लाग्छ । तर त्यो वस्तु उत्पादन गर्ने क्रममा कति कच्चा पदार्थको अस्तित्व मेटिए, हराए, विलाए भन्ने कुरा हामी ख्याल गर्दैनौं । प्रोसेसिङको पाटो धेरै लामो हुन्छ र त्यसभित्रको बाटो निकै पीडादाही हुन्छ । त्यो पीडा भोगेको व्यक्ति हुँ म ।

हुँदा खाँदाको जागिर छोडेर पुँजी बजारमा छिरेँ । के के न होला भन्ने सोचेको थिए । त्यसपछि पुँजी बजारमा गिरावट हुनु, घरजग्गा कारोबारमा गिरावट हुनु, आफूले नेतृत्व गरेको कम्पनीको नेटवर्थ दिनदिनै नेगेटिभ हुनु, आफूसँग पुँजी बजार र रियलस्टेट बजारमा प्रवेश गरेका साथीहरु टाट पल्टनु र पलायन हुनु मेरा लागि कम पीडादायक थिएन । धेरै कच्चा पदार्थ गुमेर, थोरै तयारी बस्तु उत्पादन भए झै गहिरो पीडाबाट खारिएर म अहिलेकौ स्थितिमा आएको हुँ । प्रोसेसिङको क्रममा मैले धेरै गुमाएको छु ।

तपाईले त्यस संकटबाट सिकेको कुरा के के हुन् ?

म जान्ने छु भन्नु, एकल निर्णय गर्नु, बाटोमा उज्यालो देख्नु तर हिड्दै जाँदा अध्यारो पनि आउन सक्ने भनेर अनुमान पनि गर्न नसक्नु मेरो ठूलो भूल थियो । त्यसैले मैले अहिले एकल निर्णय गर्दिन । उज्यालोमा एक्दै हिड्न सकिन्छ, अध्यारोमा साथीको सहयोग चाहिन्छ । एउटाले मेसो पाएन भने अर्कोले नयाँ आईडिया ल्याउँछ । तर तपाई एक्लै हुनुहुन्छ भने तपाई संकटमा पर्न सक्नुहुन्छ ।

तपाईले पुँजीबजारमा कति गुमाउनु भयो ?

म निजामति सेवामा छँदै पुँजी बजारमा लगानी गर्न थालेको थिएँ, करिव २५ वर्ष भयो मैले सेयरमा लगानी गर्न थालेको । जागिर छोडेर पुँजीबजारलाई व्यवसाय बनाउँदा नेप्से ९०० थियो । पछि नेप्से ११७५ पुगेर २९२मा झर्यो । नेप्से २९२ आउँदा हाथवेले करिव ७५ प्रतिशत लगानी गुमायो । ३० करोड चुक्ता पुँजी भएको हाथवे कम्पनीको नेटवर्थ पुरै नेगेभि भयो । सानिमा बैंकको सेयर २१०० बाट झरेर १९१ रुपैयाँ भयो । एनबी बैंकको सेयर मूल्य १६०० बाट १०० मा झरेको थियो ।

कम्पनीको प्रमोटर धेरै साथी हुनुहुन्थ्यो । तर निर्णय मैले एक्लै गर्दै गए, गल्ती त्यही भयो । मैले जिन्दगीमा सबैभन्दा धेरै हिनताबोध गरेको क्षण थियो त्यो । किनकी मैले मेरो पैसा मात्र गुमाएको, होइन, धेरै साथीहरुको पैसा गुमाएँ ।
जागिर पनि गुम्यो, पैसा पनि गुम्यो, म प्रति साथीहरुको विश्वासमा पनि चोट पुग्यो । जेलाई व्यवसाय बनाउन चाहेको थिए, त्यो पनि चौपट भयो ।

अहिलेकाे अवस्था कस्ताे छ ?

पर्फेक्ट कोही छैन । गल्ती भयो, मैले स्वीकार गरेँ । तर त्यो जटिल परिस्थितिलाई हामीले ट्याक्टफूली ढंगले व्यवस्थापन गर्यौ । अहिले स्थिति सहज भएको छ । कम्पनीको पुँजी ८२ करोड रुपैयाँ छ । बजार पुँजीकरण १५० करोड भन्दा माथि छ । कम्पनीले वार्षिक कम्तिमा १६ देखि ५५ प्रतिशत खुद नाफा गर्न सफल भएको छ । यस कम्पनीले लगानीकर्तालाई औसतमा वार्षिक ३० प्रतिशत लाभांश दिन सफल भएको छ ।

के तपाई सैद्धान्तिक ज्ञानविना नै पुँजी बजारमा होमिनु भएको थियो ?

होइन, सैद्धान्तिक ज्ञान थियो । वारेन बफेट लगायत विश्व पुँजी बजारको चर्चित लगानीकर्ताहरुका बारेमा पनि पढेको थिएँ । तर व्यवहारिक जीवनमा सिद्धान्तलाई विर्सिदो रहेछ । जब मान्छे आफैले एक तहको सफलता हासिल गर्छ, तब ऊ आफै सिद्धान्त बनाउन थाल्छ । आफ्नै दिमागको आधारमा मात्र चल्छ । मैले पनि त्यहि गल्ती गरे । जब मानिस ठक्कर खान्छ तब फेरी सिद्धान्तको सहारा लिन थाल्छ । खासमा सत्य भनेको सिद्धान्त नै हो । सिद्धान्त विर्सनेहरु ठूलो जोखिममा हुन्छन् ।

दैनिक रुपमा सेयर किनबेच सम्बन्धी निर्णय गर्दा सैद्धान्तिक आधारलाई ध्यान दिन सकिन्छ ?

सकिदैन । दैनिक रुपमा हेर्ने भनेको कम्पनीको सूचनाहरु हो । प्राविधिक विश्लेषणलाई हेर्ने हो । आाधारभूत विश्लेषणलाई हेर्ने हो । सेयरबजारलाई प्रभावित पर्ने समाचारहरु हर्ने हो । कम्पनीको आन्तरिक अवस्था कस्तो छ भनेर बुझ्ने हो । तर लगानी नीति बनाउँदा सिद्धान्त र ऐतिहासिक अनुभवलाई आधार मान्ने हो । अल्पकालिन नीति बनाउँदा आफ्नै परिवेशलाई व्याख्या गरेर तयार गछौं । अचेल म एक्लै निर्णय लिन्न । मेरो टिममा म्यानेजमेन्ट, सीए अध्ययन गरेको साथीहरु हुनुहुन्छ । टिममा मैले भन्छु,–‘यो सेयर बेच्यौ, यसका कारण यो यो हुन् । यो सेयर बेचौं भन्छु, यसको आधार यी यी हुन् ।’ त्यसमा साथीहरुले आफ्नो विचार पनि राख्नुहुन्छ र हामी सामूहिक निर्णय लिन्छौं ।

यति धेरै मिहेनत पूर्वक लगानी गर्दा पछिल्ला दिनमा हाथवे इन्भेष्टमेन्ट कम्पनीले कमाईरहेको छ कि गुमाई रहेको छ ?

समग्र रुपमा कमाएका छौं । दीर्घकालिन सोचका साथ लगानी गरिएका कम्पनीहरुको सेयर मूल्य किनेको भन्दा कम भयो भने पनि हामी डराउनुपर्दैन, त्यसमा घाटाको जोखिम ज्यादै कम हुन्छ । त्यसबाट फाइदा नै हुन्छ । अल्पकालिन रुपमा मूल्यमा हुने घटबढका आधारमा गरिने किनबेचमा पनि हामीले फाइदा नै लिएका छौं ।

गत वर्ष नेप्से १८८१ बाट करिव १२०० मा झर्यो । गएको एक महिनामा पनि सेयर मूल्य निरन्तर घटेको छ ? यो अवधिमा नाफा भयो कि घाटा ?

गत आर्थिक वर्षमा नेप्से करिव ६०० अंकले घट्यो । बजारमा यति धेरै गिरावट आउँदा पनि हामीले अफिसको सबै खर्च कटाएर, कर तिरेर लगानीकर्तालाई १६ प्रतिशत लाभांश वितरण गर्न पुग्ने गरि नाफा गरेका थियौं । भलै कम्पनीले गत वर्षको नाफा सेयरधनीलाई वितरण नगर्ने निर्णय गर्यो । मूल्य घटिरहदा पनि हामी पछिल्लो साताहरुमा पनि नाफा नै गरेको छौं, घाटा छैन ।

बजार घट्दो अवस्थामा कसरी हुन्छ नाफा ?

बजार घटिरहेको बेलामा हामी सर्ट सेल नीतिमा छौं । त्यो भनेको दुई हप्ताभन्दा बढी कुनै पनि सेयर होल्ड गर्दैनौ । मूल्य बढ्दै छ भन्ने कम्पनीको सेयर किन्छौ, केही बढ्छ बेच्छौं । बजारमा ८/१० प्रतिशत मूल्य घटबढ हुने कम्पनीहरु देखिरहन्छन् । त्यस्ता कम्पनीमा हामी खेल्छौं । सर्टटर्म रुपमा खेल्दा नेप्से जति घटेको छ त्यो भन्दा २० प्रतिशत कम घाटा खाने र नेप्से बढ्दा जती बढेको हो त्योभन्दा ३० प्रतिशत बढी नाफा खाने हाम्रो नीति हो । औसतमा हामीले २५ प्रतिशत नाफामा जान्छौं । मार्केटका प्लेयरहरु मध्ये दी बेष्ट बन्ने हाम्रो प्रयास हुन्छ, सफल पनि भईरहेका छौं ।

दीर्घकालिन लगानी गर्ने निर्णय गरिएका कम्पनीको निश्चित मूल्यलाई हामी आधार मूल्य बनाएको हुन्छौ । त्यो आधार मूल्य भन्दा कम भएपछि किन्न थाल्छौं, आधार मूल्यभन्दा बढी भएपछि किन्न बन्द गछौं । फेरी आधार मूल्यभन्दा कम भएपछि किन्छौं, बढी भएपछि किन्न बन्द गर्छौ । यसरी हामीले चाहेजति किनेपछि आनन्दले बस्छौं । हामीले चाहेको मूल्य पाएपछि बेच्छौं ।

हामी ५० हजार कित्ता सेयरमा लगानी गर्दै छौं भने १० हजार कित्ता सर्टटर्ममा खेल्छौं, ४० हजार कित्ता दीर्घकालिन लगानीको रुपमा किनेर राख्छौं ।

सेयरमा ट्रेड गर्दा फाइदा कि इन्भेष्टमेन्ट गर्दा ?

अधिकांश इन्भेष्टर कमाउँछन् जसले दीर्घकालिन लगानीको रुपमा सेयर किनेर राख्छन् । छोटो अवधिमा नाफा गर्छु र बेच्छु भन्ने ट्रेडरहरुमध्ये अधिकांशले गुमाउँछन् ।

सेयरबजार अनुत्पादक क्षेत्र हो भनेर नीति निर्माता अनुदार देखिन्छन्, तपाईलाई कस्तो महसुश हुन्छ ?

विगतमा नीति निर्माताहरुले पुँजीबजारलाई एक प्रकारको ‘ग्याम्लिङ’ (जुवाको खाल) ठान्दथे । तर अहिले त्यस्तो सोच छैन । जब नेपाल टेलिकमको सेयर निवेश गरियो, कृषि विकास बैंकको सेयर निवेश गरियो, चिलिमे, तामाकोशी हुुँदै विभिन्न जलविद्युत योजनाको सेयर निष्काशन भयो तब सरकारी अधिकारीहरु पुँजीबजारप्रति सकारात्मक धारणा बनाउन थाले । किनकी उनीहरु पनि सेयरधनी बनिसके । सेयरमा लगानीगर्दा हुने लाभ उनीहरुले पनि चाखिसके । त्यसैले उनीहरु पुँजीबजारप्रति सकारात्मक भएका छन् ।

लगानीकर्तालाई केही टिप्स दिनुहोस् न ?

पुँजी बजार सजिलो र रमाइलो छ । सानो लगानीले पनि हुने, ठूलो लगानी पनि गर्न सकिने । ठूलो अफिस खोलेर एक दर्जन विज्ञ राखेर व्यवसाय गर्न पनि सकिने । अफिस नै नराखी झोलालाई नै अफिस बनाएर व्यवासय गर्न सकिने । अवकाश पाएको व्यक्ति झुल्ने ठाउँ पनि यहि हो । गृहणिले छोराछोरी स्कूल पुर्याएर फुर्सदको समय काम गर्न सक्ने ठाउँ पनि पुँजीबजार नै हो ।

तर हल्लै हल्ला सुनेर होइन, कम्पनीको वास्तविकता बुझेर लगानी गरौं । छरेपछि फल्छ भनेर भ्रम नपालौ । संसारमा सबैभन्दा धेरै मासिनले गुमाउने ठाउँ पनि पुँजी बजार हो ।

एउटा व्यक्तिगत प्रश्न, तपाईलाई कति पैसा कमाउने इच्छा छ ?

हाम्रो मिहेनतले माना भर्ने हो, पाथी भर्ने हो । भकारी भर्ने भगवानले हो । मानापाथी भर्न जो कोहीले पनि मिहेनत गर्नैपर्छ । मानापाथी भरेपछि हामी खुशी हुनुपर्छ । भकारी भर्ने भोक मसँग छैन ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

डिजिटल अर्थतन्त्रको अभ्यासमा नेपाल

भारत छिर्दै टेस्ला, टाटा मोटर्सलाई चुनौती

हाइड्रोजन उत्पादनमा निजी क्षेत्र हतारिँदै, सरकार भने सुस्त

संसारका ३० ठूला कम्पनीका सीईओ सबै भारतीय

टेलिकम उद्योगलाई आर्थिक स्वतन्त्रता दिनुपर्छ

नेपालमा स्वास्थ्य जनशक्ति : उत्पादनभन्दा गुणस्तरमा चुनौती