काठमाडौं । भारतबाट आयात हुने वस्तुलाई बिना अवरोध नेपाल भित्र्याउनका लागि सरकारले नयाँ प्रविधी इलेक्ट्रोनिक कार्गो ट्रयाकिङ एण्ड सेक्यूरिटी सिस्टम (इसिटिएस) लागू गर्ने भएको छ । वाणिज्य मन्त्रालयले भन्सार नियन्त्रण अन्तर्गत भारतबाट पास हुने सामानको गतिविधीलाई निरीक्षण गर्न इसिटिएस प्रणाली सुरु गर्न लागेको हो ।

सरकारले आगामी जनवरीदेखि नेपाल भित्रने सामानसहितका कन्टेनरमा इसिटिएस प्रविधी जडान गर्ने तयारी गरेको छ । भारतबाट वस्तु आयात प्रकृयामा चोरीपैठारी, ढिलाई बढेको तथा सामान बिग्रिने जस्ता समस्या बढेको निष्कर्श निकाल्दै सरकारले इसिटिएस प्रणाली लागू गर्न लागेको हो ।

साउथ एसिया सबरिजनल इकोनोमिक कोअपरेशन (एसएएसइसी) एण्ड ट्रेड फ्यासिलिसिएसन अन्तर्गत एसियाली विकास बैंकको सहयोगमा वाणिज्य मन्त्रालयले भारतबाट आयात हुने सामानको ढुवानीलाई ‘ट्रयाक’ गर्न छुट्टै प्रविधीको ‘पाइलटिङ’ गर्न लागेको हो । पहिलो चरणमा यसलाई भारतसँगको प्रमुख नाकाहरु – वीरगञ्ज, विराटनगर र भैरहवामा प्रयोग गरिने मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।

इसिटिएस पूर्णरुपमा वायरलेस प्रविधी हो । यो प्रणाली लागूभएपछि बस्तु आयातमा हुने ढिलाईलाई कम गर्न सकिने विश्वास लिइएको छ ।
कलकत्ता बन्दरगाहदेखि नेपालको सीमानाकासम्म दैनिक औषत ६०/७० कन्टेनर पास हुन्छन् । मन्त्रालयको ३ महिनाभित्र सबै कन्टेनरमा उक्त उपकरण जडान गर्ने लक्ष्य रहेको उपसचिव मनोज आचार्यले जानकारी दिए । यो प्रविधी रेल र सडकबाट आउने सामानहरुका लागि प्रयोग गर्ने उनले बताए ।

सुरुवातमा ढुवानीकर्ताले स्वैच्छिकरुपमा उक्त उपकरणलाई प्रयोगमा ल्याउनपाउछन् । उनले भने, ‘पाइलटिङको रुपमा ३ महिनाजति जो-जसलाई ईच्छा छ, त्यही अनुसार प्रविधी प्रयोगमा ल्याइन्छ । प्रोजेक्ट सफल भएपछि भारत सरकारसँग वाणिज्य सन्धीमा यसलाई समेट्न प्रस्ताव गरिनेछ ।’ कलकत्तादेखि भन्सार बिन्दूसम्म इसिटिएस प्रविधी प्रयोग गरिने आचार्यले बताए ।

इसिटिएसको प्रयोगले विलम्ब तथा जाँचपास शुल्कलाई समेत कटौती गर्ने र नियमित राजश्व संकलनमा पनि योगदान पुर्‍याउने उनले बताए ।  अहिले कुनै पनि कन्टेनर सही समयमा नआउने गरेको उनले बताए । एउटा कन्टेनर पास गर्न बढीमा ४५ दिनसम्म लाग्ने गरेको गुनासो बढेपछि मन्त्रालयले यो अवधारणा अघि सारेको छ । उनले भने, ‘यसले कुन सामान कति समयमा पास भइरहेको छ भन्ने जानकारी ट्रयाक गर्दछ । बीचमा आइपर्ने अवरोधलाई यसले तुरुन्त जानकारी गराउनेछ । यो प्रविधीले ढिलाईको समस्यालाई पनि सुल्झाउन मद्दत पुर्‍याउछ ।’

मन्त्रालयले यो प्रणाली लागू गर्न आवश्यक आन्तरिक तयारी गरिरहेको आचार्यले जानकारी दिए । एसियाली विकास बैंकले प्राविधिक सहयोगका लागि कम्पनी समेत नियुक्त गरेको उनले बताए ।
गत जुनमा नै भारत सरकारसँग प्रविधी जडान गर्ने विषयमा समझदारी भइसकेको छ । भारत-नेपालबीच भएको समझदारीपत्रमा उल्लेख भएअनुसार भारतबाट नेपालको भन्सारबिन्दूसम्म कार्गो ( कन्टेनर तथा मालवाहक ट्रक)मा इसिटिएस प्रणाली पाइलटिङ गरिनेछ ।

यो प्रणाली अन्तर्गत स्याटेलाइट पोजिसनिङ सिस्टम, सञ्चारसम्बन्धी उपकरण, रेडियो फ्रिक्वेन्सी आइडेन्टिफिकेसन,वेबद्वारा सञ्चालित सफ्टवेयर तथा अन्य प्रविधीको प्रयोग गरिनेछ, जसले कार्गोको सुरक्षा र त्यसको आवतजावतमा आउनसक्ने अवरोधलाई निरुत्साहित गर्न प्रत्याभुत गर्दछ । यसअघि भारतले भुटानसँग पनि यो प्रणाली लागू गरिसकेको छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

बागमती, गण्डकी र कर्णालीमा हल्का वर्षा हुने

भारतबाट आएको जहाजमा एक किलो सुन बेवारिसे

म्याग्दीका तीन विद्यालयमा आधुनिक कम्प्युटर प्रयोगशाला स्थापना

चीनको केन्द्रीय बैंकका पूर्वडेपुटी गभर्नरमाथि घुस लिएको आरोप

बाल अस्पताललाई सांसद शर्माले गरे २० लाख सहयोग

नेपाल आएका पर्यटकको दैनिक औसत खर्च ४१ डलर