काठमाडौं । निर्माणधिन माथिल्लो तामाकोसी आयोजना सञ्चालनमा आएपछि बिजुली व्यवस्थापन गर्न नेपालले ऊर्जा बैंक स्थापनका लागि भारतसंग प्रस्ताव गरेको छ ।

गत साता भारतको नयाँदिल्लीमा सम्पन्न नेपाल–भारत विद्युत् आदन–प्रदान समिति (पावर एक्सचेन्ज कमिटी) बैठकमा नेपाल विद्युत प्राधिकरणले वर्षादमा बढी भएको बिजुली भारतलाई बेच्ने र हिउँदमा किन्ने गरी ऊर्जा बैंक स्थापनाको प्रस्ताव गरेको हो । नेपालको प्रस्तावलाई भारतीय पक्षले सकरात्मक रुपमा लिएको विद्युत प्राधिकरणका प्रवत्ता प्रवल अधिकारीले बताए ।

आदनप्रदान समिति बैठकले आउदो नेपाल–भारत सचिवस्तरिय संयुक्त स्थायी समिति बैठक (जेसीडब्आर) मा छलफल गर्ने सहमति भएको उनले जानकारी दिए । विद्युत प्राधिकरणले आफनो तर्फबाट राखेको प्रस्तावलाई भारतीय पक्षले सकरात्मक रुपमा लिएको उनको भनाई छ ।

आउदो जेडीडब्आर बैठकमा यस विषयमा सहमति हुने संभावना रहेको उनले जानकारी दिए । आउदो सचिवस्तरिय बैठकमा उत्तरप्रदेशबाट नेपाल जोड्ने १३२ केभी क्षमताका ३ वटा प्रसारणलाइन र २ वटा ३३ केभी प्रसारणलाइन निर्माणको विषयमा पनि छलफल हुने अधिकारीले बताए ।

४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी आयोजना सम्पन्न भएपछि वर्षादको ४ महिना बढी हुने बिजुली व्यवस्थापन गर्न नेपालले ऊर्जा बैंकि स्थापनाको अवधारणा ल्याएको हो ।

माथिल्लो तामाकोसीलगायत अन्य केही ठुला आयोजना सम्पन्न भई सञ्चालनमा आएपछि ०७६ देखि वर्षादको ४ महिना बिजुली उत्पादन बढी हुने प्रक्षेप्रणका आधारमा प्राधिकरणले वर्षादमा बढी भएको बिजुली भारतलाई बेचेर सुख्खायाममा भारतबाट खरिद गर्न ऊर्जा बैंक स्थापना गर्न लागेको अधिकारीले स्पष्टपारे ।

कुलेखानी बाहेक सबै आयोजना नदीको वहावमा आधारित (रन अफ दी रिभर) प्रकृतिका भएकाले मंसिर, पुस, माघ, फागुन, चैत, बैशाख र जेठसम्म नदीको पानी वहाव घटेपछि यसको असर विद्युत उत्पादनमा ७० प्रतिशतसम्म कमी आउने गरेको छ । तामाकोसी आएपछि वर्षादमा बिजुली छेलोखेलो भएपनि सुख्खायामा उत्पादन घटेर केही घण्टा लोडसेडिङ हुने अवस्था छ ।

सरकारले चालु आवमा विद्युत उत्पादन ८ सय थप गर्ने लक्ष्य लिएको छ । गत आवमा ११ आयोजना सम्पन्न भई प्रणालीमा १२२ मेगावाट बिजुली थप भएपछि जडित क्षमता ९८० मेगावाट पुगेको छ । हालसम्मको उत्पादन गरी ३ वर्षभित्र विद्युतको उत्पादन जडित क्षमता २ हजार १ सय मेगावाट नाघने अनुमान गरिएको छ ।

आउदो ०७५ सालको असार अन्तिमसम्म बहुप्रतिक्षित ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसीको पहिलो युनिटबाट बिजुली उत्पादन हुदैछ । सोही वर्षको मंसिरसम्म तामाकोसीको ५ वटै युनिटको काम सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिइएको छ । निर्धारित लक्ष्यमा केही महिना ढिलाइ भएपनि ०७५ भित्र तामाकोसी पुर्ण रुपमा सञ्चालनमा आइसक्ने छ ।

योजनामा रहेको निर्धारित आयोजना सम्पन्न भएमा आउदो सन् २०२१ को अन्त्यसम्ममा भारतबाट बिजुली आयात बन्द हुनेछ । केही वर्ष ऊर्जा बैकिङमार्फत ऊर्जा आपूर्तिलाई सन्तुलनमा ल्याई आगामी सन् २०२१ को अन्त्यदेखि भारतबाट बिजुली आयात बन्द गर्ने योजना तयार भएको अधिकारी बताउछन् ।
नेपाल–भारत अन्तरदेशिय प्रसारणलाइन अन्र्तगतको ढल्केबर सवस्टेशन आउदो कात्तिकभित्र २२० केभीमा सञ्चालनमा आउने छ । ढल्केबरमा कम क्षमताको सवस्टेशनका कारण हाल १३२ केभीबाट १४५ मेगावाटसम्म विद्युत प्रवाह भइरहेको छ । २२० केभीमा चार्ज भएपछि सो लाइनबाट २ सय मेगाावाट बिजुली आदनप्रदान गर्न सकिने छ ।

आगामी २ वर्ष भित्र सवस्टेशनलाई ४ सय केभीमा स्तरोन्नोती गर्ने लक्ष्य लिइएको छ । ४ सय केभीमा स्तरोन्नोती भएपछि १ हजार २ सय मेगावाट बिजुली आदनप्रदान हुने छ । लोडसेडिङ हटाउन यो वर्ष मात्र भारतबाट ५ सय मेगावाटसम्म बिजुली आयात गर्ने लक्ष्य प्राधिकरणको छ । गत वर्ष ३८५ मेगावाटसम्म बिजुली आयात भएको थियो । विद्युत आदनप्रदान समिती बैठकले नेपाललाई थप १ सय मेगावाट बिजुली दिने सम्झौता गरेको छ ।

३ वर्षमा विद्युत् प्राधिकरण अन्र्तगतको ४५६ मेगावाट क्षमताको माथिल्लो तामाकोसी, चिलिमे हाइड्रोपावर लिमिटेड अन्र्तगतको १११ मेगावाटको रसुवागढी, १५ मेगावाटको सान्जेन, ४२ मेगावाटको तल्लो सान्जेन, १०२ मेगावाटको मध्यभोटेकोसी आयोजना सम्पन्न हुदैछन् । यस्तै विद्युत प्राधिकरणले आफनो लगानीमा निर्माण गरिरहेको ३० मेगावाटको चमेलिया र १४ मेगावाटको कुलेखानी तेस्रो आयोजना आउदो ६ महिनामा सम्पन्न हुदैछन् ।

यस्तै निजी क्षेत्रबाट २५ मेगावाटको कावेली बी, ४२ मेगावाटको मिस्त्रीखोला, २० मेगावाटको माथिल्लो मोदी, ८२ मेगावाटको तल्लोसोलु, ८६ मेगावाटको सोलु दुधकोसी, २३.५ मेगावाटको माथिल्लो सोलु, सिंगटी, खारे खानीखोलालगायत झण्डै २ दर्जन आयोजना आउदो ३ वर्षमा सम्पन्न हुदै छन् ।

लिखु नदीमा १५७ मेगावाट क्षमताका ३ वटा आयोजनाको निर्माण सुरु भएको छ । विद्युत प्राधिकरणले निर्माण गरिरहेको ६० मेगावाटको त्रिशुली ३ ए आयोजना ३ वर्षमा सम्पन्न हुदै छ । आगामी हिउँददेखि १४० मेगावाटको तनहुँ अर्धजलासययुक्त आयोजनाको काम सुरु हुदै छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

फास्ट ट्रयाक समयमै सम्पन्न गर्न समितिको सरकारलाई निर्देशन

बर्दिवासमा एक अर्बभन्दा बढी लगानीमा पाँच तारे होटल बन्दै

खराब कर्जाका कारण बैंकहरूको नाफा साढे १३ प्रतिशत घट्यो, कुन बैंकको कति ?

नेपाल आएका पर्यटकको दैनिक औसत खर्च ४१ डलर

लघुवित्तहरूले नियम विपरित शुल्क लिएपछि राष्ट्र बैंकले गरायो १.१४ अर्ब रुपैयाँ फिर्ता

डिजिटल अर्थतन्त्रको अभ्यासमा नेपाल